Tuesday, September 26, 2023

माँ

 समर्पण

माँ

कविकेशरी चित्तधर हृदय (पद्वम निकुञ्ज )

(इन्द्र बज्रा छन्द)

        (१)

योमाँ ! मह्नां छिति दुःखहारी ।

संसार सं मेव महोपकारी ॥

न्हापां तया छि तल गर्भ पद्मे ।

बिन्ती गुली यां ? नर यागु जन्मे ||

        (२)



दुःखोपभोगी पर यागु निम्ति ।

दैला सुयाकें थुलि आत्म शक्ति ?

हा ! जन्मनीत गुगु दुःख पीडा ।

छि भोग यागू मखुसो व क्रीडा ॥

        (३)

प्रसूतिका पुत्र वतीत तोता

मस्यू सुनानं उगु दुःख माता !

ब्वीवं मचाया नव-प्राण तें त

तुरन्त मातां बिइ दुग्ध नें त ॥

            ( ४ )

प्रत्येक मातां थव पुत्र पिन्त

याना तई स्नेह अहा अनन्त ।

चान्ही मधा से गुलिखे बिचार

याना ब्वल का तल बार बार ॥

            (५)

मुत्रादि नाना मल यात शुद्ध

याना मधाछि गबलें अशुद्ध ।

ह्वीका सिका नित्य दया अखण्ड माता !

तया न्वा इगु मन्द मन्द ॥

            ( ६ )

आनं लुमनी उगु नित्य तंगू

न्हिन्हि म्हितानं जननी ! मगागू |

माता छिगु अङ्क महा अमूल्य

आनन्द बीगू थन स्वर्ग तूल्य ।।

        (७)

लोके मदून्हाँ गुरु छी समान ।

विद्वान्पि सं धैतल नं महान ||

गुरू सिवे नं गुरू घाय योग्य ।

कारण मचाते जुलमां निरोग्य ॥

            (८)

छियाक्व सेवा जिमि व्याक्क जीवें

फैला पलेसा पुल्येगू छु व्याक्क सर्व ॥

तथापि फक्को रतिमात्र जसां ।

सेवा नरं यायगु मातृ भाषा ।।

        (९)

हा ! माँ ! छिगू प्रेम सुपूर्ण वाणी ।

आनन्द दायी गुण यागु खानी ॥

परम् सुयाके सदु भाग्य बंगू ।

थ्व छंग प्रीती गन वेत देगू ?

            (१०)

स्वमाम यागू उगु स्नेह वाक्य |

ज्या च्वनीगू नर जाति ऐक्य ||

पूज्याति पूज्या गुण माम यागू ।

लो मंक्य ज्यूगू मखु मागु मागु ॥

            (११)

सद्धि आदी गुण यात बीया ।

तःगु विधातां नर पद्वि सीया ।।

स्वमाम या स्नेह सुपूर्ण प्रीति ।

लोमंह्म ज्वीगू नर पद्वि च्यूति ॥

        (१२)

माता धयागू थुगु शब्द जवक |

संयोग ज्वीव उगु शब्द फुक्क ।।

माता समःज्वी सुख बीह्य खासा |

स्व "जन्म भूमी" थव "मातृ भाषा" ।।


        (१३)

तस्मात योमाँ ! थुगु ब्याक्क छंगू

दें का जिनं "पद्य निकुञ्ज" न्हूगु

अत्यन्त श्रद्धामय भक्ति याना

थाैँ छन्त हे अर्पण याय ना.नाः

                        मातृविहीन बालक हृदय ।


Saturday, September 23, 2023

अरे जू अमि हे जय महाकवि गिरिजा प्रसाद जाेशी ( द्वबिद्वः कविता संग्रह)


ईश्वर छंके थुलि फ्वने जिमिसं 

नामर्द  जुया म्वाये म्वायेक 

यःम्ह नाप हे नाप लाये ग्याना 

नाप लाये ग्याना बाये म्वायेक 




ईश्वर छंगु समाजय् 

खःगु याये मज्यू गय्

भिगु याये मज्यू गय्

भिंगुया नामय् स्यंगु याःसां

जू अमि हे जय

अरे जू अमि हे जय


ईश्वर छंगु समाजय्

प्रेम याये मज्यू गय्

धर्म याये मज्यू गय्

धर्मया नामय् पाप याःसा

जू अमि हे जय

अरे जू अमि हे जय


Wednesday, September 13, 2023

नेपालभाषा छाय् ब्वनेगु ?

अप्वः नेवाःतसें थ: नेवाः जूगुलिं नेपालभाषा ब्वनेगुयात अनावश्यक थें ताय्‌काः च्वंगु दु । थःगु हे भाषा, लिपि व विस्कंगु संस्कृति दुगु नेपालभाषा सय्‌के सीकेया नितिं दँय्‌दसं आपालं विदेशी विद्वानपिं नेपालय् वयाच्वंगु दु । नेपालभाषाया महत्त्वयात थुइका: थौं जर्मन, फ्रान्स व जापानय् तक नं नेपालभाषायात विश्वविद्यालयतकं दुथ्याके धुंकूगु दु । थीथी भाषा जाति दुगु नेपालय् नेवाःतय्‌गु विशेष थाय् दु । उकिं संयुक्त राष्ट्र संघ व दातृ देसं नेपालभाषा व मेमेगु आदिवासी जनजातिया मातृभाषाया उत्थानया नितिं स्थानीय भाय्‌यात अनिवार्य रूपं व्यवस्था जुइमाः धइगु निर्देशन तक बी धुंकूगु दु । 




राज्यस्तरं नं थ्व हे मां भाय्‌यात विशेष स्थान बीगु धयावयाच्वंगु दु । थ्व धइगु नेपालभाषाया भविष्य बांला: धइगुया चिं खः । उकिं दक्ष जनशक्तिया विकास यानाः लजगा:मूलक व ज्ञानमूखी जुइगु नितिं नं नेपालभाषा ब्वनेमाःगु थौंया आवश्यकता खः ।  नेपालभाषा ल्हाय्‌ सय्‌वं नेपालभाषा पोख्तम्ह जुइमखु । नेपालभाषा सःम्ह मनू उम्ह खः, गुम्हसिनं च्वय्‌गु, ल्हाय्‌गु, ब्वनेगु नापं नेपालभाषाया संरचना थूम्ह जुइ । थुकि दुनेया रहस्य थुइकेगु नितिं नं नेपालभाषा ब्वनेमाःगु खः । नेपालभाषा मल्लकालय् राष्ट्रभाषा जनभाषा कथं छेले धुंकूगु तसकं तःमिगु पुलांगु वाङ्गमय दुगु भाषा खः । उकिं हे थौं अन्तराष्ट्रिय विद्वानपिनिगु मिखा नेपालभाषा व नेवाः संस्कृती लाःगु खः । धात्थें धाय्‌गु खःसा नेवाः धइपिं भाषा, लिपि व संस्कृतिया धुकू खः । थुज्व:गु भाषायात झीसं छाय् मब्वनेगु अप्वः नेवाःतय्‌गु म्हुतुइ नेपालभाषा ब्वनाः ज्या दइमखु, छु फाइदा दइ धइगु न्हेस: दनाच्वंगु दु । वास्तवय् नेपालभाषा ब्वनाः यक्व फाइदा काय्‌फइ ।   

१. थःगु हे भासं च्वय्‌गु, ब्वनेगु जूगुलिं थुइका काय्‌त अ:पुइ व मेपिंत थुइका बी फय्‌वं थः नेवाः जुयागुली गर्व जुइ । २. म्हो ई जक ब्वनाः पास याय्‌फइगुलिं मेगु विषययात अप्वः ई बीफइ । 

३. मेगु न्ह्यागुं विषय कया: ब्वनाच्वंसां नेपालभाषा कया: ब्वने दु ।  

४. मानविकी संकाय अन्तर्गतय्‌ देवनागरी लिपि छेला: नेवा: भाय्‌या माध्यमं शिक्षण जुइ  ।  

५. नेपालभाषा अःपुक थुइका काय्‌ फइगुलिं अप्वः नम्बर हयाः प्रतिशत अप्वय्‌केत गुहालि जुइ । 

६. मेमेगु विषय गथेकि समाजशास्त्र, मानवशास्त्र, भाषाविज्ञान तथा ऐतिहासिक अध्ययन याय्‌त गुहालि जुइ । ७. वि.सं.२०७२ सालया सम्विधानया स्वंगूगु ब्व, मौलिक हक व कर्तव्यया व्यवस्था अन्तर्गतया ३२गूगु धाराया उपधारा ल्या: ३य् नेपालय्‌ बसोबास यानाच्वंपिं प्रत्येक नेपाली समुदाययात थ:गु भाषा, लिपि, संस्कृति, सांस्कृतिक सभ्यता व सम्पदाया सम्बर्द्धन व संरक्षण याय्‌गु हक दइ धका: च्वयात:गु दु । थ्व हे हकया व्यवस्थाकथं सरकारं स्थानीय निकाय अन्तर्गत येँ महानगरपालिकां वि.सं. २०७८ सालनिसें आधारभूत तह छगू तगिंनिसें च्यागू तगिंतक स्थानीय भासं शिक्षण याकेगु व्यवस्था लागू याय्‌धुंकूगु दु ।  

८. नेपालभाषा धाय्‌बले भाषाया जक अध्ययन जुइमखु । थुकी नेवा:लिसें सम्बन्धित्‌ सम्पूर्ण विषयवस्तुयात क:घाया: विस्तृत अध्ययन याय्‌गु ह्वता: चूलाइ । 

९. नेवा: जुया: नेवा: भासं मब्वंसा मेपिं सुनां ब्वनी, अले मांभासं ब्वनेगु धइगु सकसियागु नैसर्गिक अधिकार नं ख: ।  

१०. थःगु भाषाया सेवा याय्‌गु थें नं जुइ, थः नेपालभाषा मसः धइगुपाखें मुक्त नं जुइ, मां भासं च्वय्‌गु ब्वनेगु व थ्व भाय्‌यात पुस्तान्तरण याय्‌गु सकल नेवा:तय्‌गु कर्तव्य ख: । सुभाय् ।