Saturday, July 30, 2022

ग. पदावली धइगु छु ? पदावली ग्वः ताजि दु ? नाम पदावलीया बारे चर्चा यानिदसँ ।


छुंनं  वाक्ययात  व्यवस्थित रूपं  ब्वथलेगु याइबले जक उपवाक्य जुइ । थथे ब्वथलेधुंकाः बनेजुइगुयात हे पदावली धाइ । अले पदावली यातनं   नं ब्वथले धाःसा  पद  जुइ । शब्द वाक्यय् छय्लयेवं पद जुइ । उकी सम्बन्ध-तत्त्वया रूपय् विभिन्न व्याकरणिक कोटित प्रयोग जइ। धायेकि लिङ्ग, वचन, पुरुष, कारक, काल, पक्ष, भाव, आदर, करण-अकरण, प्रेर णार्थक इत्यादि थुइकीगु रूपतत्त्वत च्वंवइ । थुकथं शब्द तत्त्वयात अर्थतत्त्व मानय यानाः उकी आधेय तत्त्वया रूपय विभिन्न व्याकरणिक तत्त्व तो छगू वा छगुलिं अप्वः पदया भवः हे पदावली खः ।



(क)  हाकुम्ह दु  

(ख) हाकुम्ह भौचा       अन दु ।

(ग)   हाकुम्ह तधीम्ह भौचा अन क्वय् दु ।

 (घ) हाकुम्ह ग्यानपुम्ह भौचा भ तधीम्ह भौचा अन क्वथा

__थन मूलतः निताजक ख द न्याने विधेय  ब्व । न्ह्यःने च्वंगु उद्देश्य ब्वय = । थ्व अर्थतत्त्व खः, केन्द्रीय तत्त्व खः । थुकियात शीत ब्वय् मूल तत्त्व दु खः । थ्व अर्थ-तत्त्व नं खः, केन्दीय यूने च्वंगु विधेय बयान याःसां भौचा-या जक खं खः, उकिं थ्व छग पदा भौचा दु।  भौचा अन क्वथाय् दु। धीम्ह भौचा अन क्वथाय् सुंक च्वनाच्वंगु दु । बालक ख द न्ह्यःने च्वंगु उद्देश्य (Subject) ब्व व ल्यूने च्व याने च्वंगु उद्देश्य ब्वय् नं मूल छता रूप द व खः भा कियात शीर्ष-पद नं धाइ। तत्त्व नं खः, केन्दीय तत्त्व नं खः । उद्देश्य ब्व न्ह्याक्व उकिं थ्व छगू पदावली खः । विधेय ब्वय नं न्ह्याक्व दानाच्वंगु खः, उकि थ्व छगू नं पदावली खः । वास्तवय अब न छगू-छगूजक जसां पदावला पाया भौचा व दु नं पदावली हे मानय याइ ।

पदावली जुइत निगू वा निगुलिं अप्वः पद दयेमाः । असे हे धायेगु याः । थुगु ल्याखं दकलय् न्हापांया भौचा

पदावलीया वर्गीकरण स्वंगु प्रकार दु ।

१ नाम-पदावली

.२ किया-पदावली

३ कियाविशेषण-पदावली

अथे पदावलीया चर्चाया सन्दर्भय् विशेषण-पदावली व कियाविशेषणसावली निग यानाः न्यागूतक पदावली दयेकेगु चलन दु । वास्तवय् विशेषण व कियाविशेषण-पदावली नितां मूल पदावली मखुसे विशेषण-पदावली म-पदावलीया विस्तारकजक व क्रियाविशेषण-पदावली कियाया विस्तारकजक खः, उकिं नाम पदावली ब्वनेबलय् विशेषणा पदावली, क्रिया पदावली ब्वनबेलय् क्रियाविशेणा पदवली समावेशी  

नाम-पदावली ब्वनेबलय् विशेषण-पदावली, किया-पदावली ब्वनेबलय कियाविशेण-पदावली समावेश जुइ ।

१ नाम-पदावली

नाम शीर्ष-पद जुइगु पदावलीयात नाम-पदावली धाइ । थुकी नाम छगूसिबें अप्वः पद वइबलय् विशेषक व पूरक जुयावइ। विशेषक अथवा पूरक न्ह्यागु वःसां व दक्वं नामया विस्तारक जक खः । क्वय्या प्रत्येक दसुया नितिं  दकलय् ल्यूने च्वंगु अर्थात् जवय् च्वंगु नाम-पदावलीया शीर्ष-पद खः । उकिया न्ह्यःने च्वंगु दक्वं विस्तारकजक खः । थुगु विस्तारक पद अप्वः यानाः विशेषण-पद व पूरक-पद जुइ । नाम-पदावली क्वय् बियातःकथं विभिन्न पदया संयोजनं निर्माण जुइ ।

(क) कारक व नाम

(क) कर्तृ-कारक कृदन्त विशेषण नाम

      छं    धाःम्ह       मिसा

 (ख) कर्म-कारक कदन्त विशेषण नाम

रामयात दाःगु        कथिं

(ग) सम्बन्ध-कारक नाम

रामया       म्ह्याय्

(घ) सम्प्रदान-कारक नाम

क्षमाया निंतिं      पुजा,

विशेषण-पदावली

विशेषण-पदावलीया शीर्ष-पद विशेषण हे जुइ । थुकी छग वा छगुलिं अप्व पद दयेफु । छगुलिं अप्वः दुगु पदत नाम-पदावलीया विस्तारकजक खः । विस्तारकया रूपय् नामयोगी, कियायोगी व मेमेगु पदावलीत वयेफ। विशेषण-पदावली धइगु नामया विस्तारक-पद-जक खः, उकिं नाम-पदावली मूल पदावली ख:, विशेषणपदावली उकिया सहायक पदावलीजक खः ।

 

 


No comments:

Post a Comment