नेपाललिपिया विकासक्रम गथे जुया जुल ?

नेपाः देय्या महत्वपूर्ण लिपि मध्ये नेपाल लिपि नं खः गुकिया प्रचलित लिपि नं धाइ थुगु लिपि रञ्जनालिपि अले मेमेगु लिपि स्वया छ्यले अपुगु जुया मल्ल कालय् अापाअापालं सिजं पाै ताम्रपत्र लगायत अभिखय् थुगु लिपि छ्यलेयाःगु खने दु । उकिसं थुगु लिपिं तसकं महत्वपूर्ण जूगु दु । 

 सिन्धु-सभ्यताया उत्खननय लुयावःगु शील-छापय् च्वयातःगु चिं आदिया अध्ययन यानास् उगु थासय् लेखन-कलाया जातस् पुलां धकाः क्वःछिनातःगु दु ।  इसापूर्व २५०० वर्षपाखें हे सिन्धुवासीत च्वये ब्वने सः धइगु विद्वानतय्गु धापू दु । प्राचीन इलय् भारतया थीथी थासय् अशोक-स्तम्भ लूगु दु ।  ल्वहंया थां, चट्टानय् ब्राह्मी व खरोष्ठी-लिपिं च्वयातःगु अभिलेखत पूर्वय् बंगालनिसें पश्चिमय गुजरात, उत्तरय् अफगानिस्ताननिसें दक्षिणय आन्ध्रप्रदेशतक तयातःगु दु । थुकिं छु सीदु धाःसा भारतया दक्व थासाय इसापूर्व स्वंगूगु सदिइ हे लेखन-कलाया व्यापक विकास जुइधुंकल सीदु ।

नेपालय् नं ई.पू. २५५ स निग्लिहवाय तयातःग अशोक-स्तम्भ दकलय् पुलांगु खः । थुगु स्तम्भय ब्राह्मीलिपिं च्वयातःगु खः । अथे हे जुजु अशोकया राज्यभिषेकया नीदया लसताय ब्राह्मी-लिपिं हे लुम्बिनी अशोक-स्तम्भ तयातल। थकथं नेपालय् लेखनकलाया सुरुवात अशोक-स्तम्भनिसें जुल ।

नेपालमण्डलदुने नं प्राचीन इलय् हे लेखनकला दहां वयेधुंकल धइगु उगु नावगु दु । ब्राह्मीलिपिं च्वयातःग अभिलेखय् ‘सवत् अ ७ ग्रीप मेगु ल्यंदनि माग्वलय् ऋ छग्वःजक त्यासा खग्वलय् छ्यलेगु याः । नेवाःसःकथं च्वय् न्ह्यथनागु बाग्वःजक दयेवं गाः । थुकी परम्परा बाग्वः स्वयां ङ्ह, न्ह, म्ह, ह, ल्ह आदि आखःग्वः उप्वः खनेदु । थुगु बाग्वःत स्वयेबलय स्वानाच्वंगु जूसां नेवाः-सःकथं छगः हे वर्ण खः, तर ब्राह्मीलिपिं विकसित जग लिपि व संस्कृत-भाषाया प्रभाव लाःगुलिं नेपाललिपि नं थःत मा।कथंया सम्वत तक नं दयेके फयाच्वंगु मदु।

थुगु बाग्वःत नेपालभाषाया त्यासा खग्वलय् छ्यलेगु यानावयाच्वंगु दिन प्क महाराजस्य जयवर्मणः च्वयातःगु दु, उकिं अभिलेख शक सम्वत् १०७ या खः । मेगु अभिलेख नं थ्व हे आखः ज्वालाः, गुकी रज्ञास्त्सरुदेव्यै धकाः तयातःग दु । थुगु अभिलेखया आधारय् छ सीदु धाःसा नेपालमण्डलदुने नं ब्राह्मीलिपिया प्रवेश प्राचीन इलय् हे जुइधुंकल । 

ईसाया प्यंगू सदिपाखें उत्तर-भारतय गुप्ततय्सं राज्य यायेगु सुरु यासेंनिसें गुप्त-लिपिया प्रचलन वःगु खनेदु । सामान्य रूपं सुयागु शासन-इलय् राज्य संचालन जुयाच्वंगु खः उगु ईया लिपियात नं शासकतय्सं थःगु वंशया नाम नां छुइगु परम्परा दु, उकिं ब्राह्मी-लिपिया विकसित रूपयात गुप्ततय्सं थःगु नामं नां छुत । 

थुगु लिपिं खुगू सदितक न्ह्यात । उगु इलय् थौंकन्हय्थें थासा(आखःया विकास मजूनिगुलिं तः दयेकाः उकी छुकथंया हिउपाः वइगु स्वभाविक हे खः । ल्हातं च्वयेगु परम्परा जूगुलिं लेखन-कलादुने नं हिउपाः वःगु खनेदु । गुप्त-लिपि नं खुगू सदिलिपा बुलुहुँ हिउपाः वल, गुकिया लिच्वःकथं कुटिला-लिपिया जन्म जुल । थुगु लिपि खुगू सदिनिसें गुंगू सदितक न्ह्याःगु खनेदु ।

वि.सं. २०१७ सालय् नेपालय् पुरातत्त्व विभागं गुप्त-लिपियात पूर्व लिच्छविलिपि व कटिलायात उत्तर-लिच्छविलिपि धकाः धायेग यात । थ्व लिपिं नेपालय् थ्यंमथ्यं २५० गू ति अभिलेख लुयावःगु दु । लिच्छविलिपिं च्वयातःग उग ईया अभिलेख संस्कृत-भाषाया प्रतिलिपि खः ।