शक्वः नगरपालिकाय् नेवाः व तामाङ भाय् दुथ्याकेत इनाप

येँ । शंखरापुर नगरपालिकान्यकंभनया निजी र सरकारी स्कुलय् स्थानीय भाषाया  रुपय् नेपालभाषा र तामाङ भाषा आखः ब्वंकेगु बचं प्वंकादिगु दु । 

  थनया मेयर रमेश नापित, उप मेयर समिता श्रेष्ठ व प्रवक्ता राधाकृष्ण श्रेष्ठयात ब्वंकेगु आशाय् नेवाः बस्ती नेवाः स्कुल अभियान कजि दिपक तुलाधरं  सामाजिक संजालय् सुभाय् देछाःगु दु ।  गुकिंया नितिं थनया  स्थानीय मांभाय् सेवीपिं यचु जोशी, तेज बहादुर योंजन, बसि सर, रोशन श्रेष्ठ, शिबेश बज्राचार्य, भिंतुना श्रेष्ठपिन्त शुभाय् दछाःगु दु ।

थुकिया  सहकार्य  रवि शर्मा  (शिक्षा अधिकारी, शनपा शिक्षा विभाग) दिपक तुलाधर . कामपा नेपालभाषा समिती, श्रीकृष्ण मानन्धर . टोखा नेपालभाषा समिति, दिपेन्द्र डंगोल . (टोखा नेपालभाषा समिति), धनबिर महर्जन . चन्द्रागिरि नेपालभाषा समिति, रमा महर्जन   (चन्द्रागिरि नेपालभाषा समिति  थुगु लागाय् वय्कःपिंस  निदँ स्वदँ न्ह्यः निसें  बाग्मति प्रदेशया भाषा ऐन,  कानुन कथं  नेपालभाषा ब्वंकेत कुतः यानाः दिइगु जुसा थौंतक्कं लागू यानाः हये मफयाच्वंगु खँय् सकलसिगु ध्यान सालाच्वंगु दु । 

विज्ञ पुचः दयेकेत पहल यायेः प्रदेश मन्त्री श्रेष्ठ

येँ । भदौ १३ गते शुक्रवाः बागमती प्रदेशया संस्कृति पर्यटन मन्त्री सुरेश श्रेष्ठं प्रदेशया भाषा ऐन कार्यान्वयनया नितिं ऐन कथ विज्ञ पुचः दयेकेगु व प्रतिष्ठान दयेकेगु नितिं माःगु कथं कुतः याये धकाः बचं बियादीगु दु ।  

नेवाः देय् दबू स्वनिगः विशेष प्रदेश समिति, ख्वप जिल्ला समिति नापं नेवाः मिसा दबू ख्वप जिल्ला समितिपाखें शुक्रवाः वयकःया हे छेँ दुवाकोटय् वना सगं बिइगु झ्वलय् मन्त्री श्रेष्ठं अथे बचं बियादीगु खः । 

 नेवाः देय् दबू स्वनिगः विशेष प्रदेश समितिया निर्वतमान नायः श्रीकृष्ण महर्जनं बागमती प्रदेश भाषा ऐन कार्यान्वयन जुल धकाः घोषणा जुसांनिसें थनि झिंप्यला न्ह्यःनिसें हे भाषा ऐनया दफा १३ सं व्यवस्था यानातःगु विज्ञ पुचः व दफा १५ सं व्यवस्था यानातःगु राष्ट्रभाषा विकास प्रतिष्ठान गठन मजुया हे भाषा ऐन कार्यान्वयनया चरणय् वना मच्वंगु खः धयादिसें ऐन कार्यान्वयनया नितिं ऐनया हे दफाया आधारय् संरचना निर्माण यायेवं कार्यान्वयनय् वनी धकाः धयादी धुंकाः मन्त्री श्रेष्ठं ऐनय् दुगु व्यवस्था कथं हे थः न्ह्याः वनेगु बचं बियादीगु खः ।  विज्ञ पुचः व प्रतिष्ठान गठनया नितिं सम्वन्धि पक्षलिसे थनिनिसें हे सहलह ब्याका थः वनेगु जुइ धकाः तकं बागमती प्रदेश संस्कृति तथा पर्यटन मन्त्री सुरेश श्रेष्ठं धयादीगु खः ।

 मन्त्री श्रेष्ठयात भिंतुना पौ नं लःल्हाःगु उगु ज्याझ्वलय् नेवाः देय् दबू स्वनिगः विशेष प्रदेश समितिया मूछ्याञ्जे हरिबहादुर श्रेष्ठ, सचिवालय दुजः कृष्ण प्रजापति, ख्वप जिल्लाया नायः नरेश नेवाः, ख्वप नगरया नायः कृष्ण प्रसाद प्रजापति, न्वकू रामचन्द्र प्रजापती, छ्याञ्जे विश्वराम लागे, नेवाः मिसा दबू जिल्ला नायः सरिता दुवाल, मिसा दबू जिल्ला नगर समितिया नायः सुनिता कर्माचार्य, अन्जना सिजःख्व, सरिता ज्ञांमदु, सिवराम दुवाल नं झायादीगु खः ।

बीरंगना कीर्तिलक्ष्मीया झ्वाताः उलेज्या

 येँ ।   बहुप्रतिक्षित बीरंगना कीर्तिलक्ष्मीया झ्वाताः छगू ज्याझ्वः दथ्वी उलेज्या जुल ।  

कीपूया धुंआजु (बाघभैरव)या गुनय् उलेज्या जूगु ज्याझ्वःया पाहाँ कीपू वडा नंं १ वडा अध्यक्ष इच्छाकुमार महर्जनं ज्याझ्वः ब्वति कयादिइपिं सकलसित लसकुश देछानादिल । अथेहें गुँदेय दापा खलकं सुमंगल धुन थानालिसें मूपाहाँ बाग्मती प्रदेश सांसद तथा पूर्वमन्त्री पुकार महर्जन व विशेष पाहाँ कीपू नगरपालिकाया मेयर कृष्णमान डंगोलं त्वाः देवाय् मतः च्याकाः व  बीरंगना कीर्तिलक्ष्मीया झ्वाताय् तुयूगु कापतं भुनातःगुलिं ह्याउँगु रिवन चानाः ज्याझ्वः उलेज्या यानाः दिल ।   ज्याझ्वःया पाहाँ इतिहासबिद्लिसें संस्कृतिबिद् प्रयागमान प्रधानं थौं जित तसकं लसता भय्बिल  झीसं बीरंगना कीर्तिलक्ष्मीयात हनाः च्वना, वय्क कीपूया सान खः ।   

                 कीर्तिलक्ष्मीया बारेय् प्रचार प्रसार यानाः अर्थतन्त्र सुधार यायेज्यू पुर्वमन्त्री पुकार महर्जन     

 ‘इतिहासय् जक मदु किपूमि व  गोर्खालीदथ्वी प्यक्वः खुशी ल्वापू जुगूलिं  निक्वः खुशि बांमल्याक बुकाः बिल । सुनाः बुकल रु कालुपाण्डेया छ्यो सुना ध्यन रु पृथ्वीनारायणया किजाः   सुरप्रतापया मिखा सुनां तछ्रयाना बिल रु, स्वघौ तक्क  युद्धय् कीपुलिं दुहां वना  षड्यन्त्रपुर्वक युद्वय् सु ल्वात रु छम्ह मिजंया भेषय् सु ल्वाःगु सिइखतं  गोर्खामि सेनापाखें  बलात्कारबन्दिया हत्या जुइ धुंकाः इमिगु  इज्जत वनेगु जुल ।   सेनापाखें छम्ह  हत्या जुवन  धयागु  प्रचार जुयाः बांमल्याक लिच्वः लाइगुलिं ग्याचिकु यानाः बीरंगना  कीर्तिलक्ष्मीया  नां हे पित महयेगु ज्याः जुल ।  अझ छुंनं सपूmतिइ व  शासक बर्गया  इतिहासय् मदयेकीगु ज्याः जुल ।  

 बीरंगना कीर्तिलक्ष्मी कीपूमि जनतां थःगु  स्याःगु घांयात अनुभव यासें वहे सः यात  गुलिं  विद्वानतय्सं छधाः प्याखः  ९नाटक०, संकिपाः, इतिहास अनुरूप व उपन्यासय् रुपय् न्ह्यः ब्वयादिल । वहे कथं अनुरूप बीरंगना कीर्तिलक्ष्मीया मुर्ति  हे दयेकाः तयेमाःगु धापूयात न्ह्यज्याका वनाः बले थौं बीरंगना कीर्तिलक्ष्मीया म्ह छम्हया झ्वाताः पलिस्था यानाः धस्वाके ताः लागुलिं वय्कलं लसतां प्वंकादिल ।   कीर्तिलक्ष्मी निर्माण उपभोक्ता समितिया नायो  शुद्वरत्न महर्जनं सकलसिगु सहमति कथं कीपुलिइ गोर्खामितलिसें युद्व जूगु थासय् पलिस्था यायेमाःगु लिधंसाय् बीरंगना कीर्तिलक्ष्मीया झ्वाताः दयेकाः पलिस्था यानाःगु धापू तयादिल ।  आ हानं  कीपूलिं दुहां वइगु ल्याबोटरी  स्कुलय्  पलिस्था थ्वसिबें नं तधिकः जूगु झ्वाताः पलिस्था यायेत सकलसिनं कुतः यायेमाःगुलिसें किपू देय् दुहांवइगु दक्को  झिंनिगू ध्वाखाय् बीरंगना कीर्तिलक्ष्मीया चिं कथं हानं  झवताः पलिस्था यायेमाःगु लुमंकाः दिल ।   वय्कलं बीरंगना कीर्तिलक्ष्मीया झ्वाताः जेठ १५ गते दयेके ताः लाकेमाः माःगु प्रावधान कथं ज्याः जूगुलिसें  जेठ २२ गते अर्थात कालुपाण्डेयात स्याःगु दिनसं किपूमि त्यागु दिनसं पलिस्था यायेमाःगु व्यवस्थापन समितिया निर्णय कथं शिला पत्रय् उगु निर्णय दुथ्याकाःगु  खँ कनादिल । अथेहे  बीरंगना कीर्तिलक्ष्मीया  प्रमाणया लिधंसाय्  यलया लाय्कूया   मुल चुकय् नेपाल सम्बत ८८२ पृथ्वीनारायण शाहं स्वनिगः  हमलाया झ्वलय्  मल्ल राजापिं  छप्पं मजूगु इलय् ख्वपया जुजु रन्जित मल्लयात येँया मुं जुजु नालातःगु इलय्  उगु थासय्  साक्षीया रुपय् कीर्तिलक्ष्मीया अभिलेख उगु थासय् दुगु न्ह्यथनादिल । उगु  अभिलेखय् धनवन्तकाजी, धवन्तया काय् व  कीर्तिलक्ष्मी भारो नां दुगु लिधंसाय् काल्पनिक पात्र मखुगु धकाः खँ ध्वाथ्वीइकादिल । 

  मेम्ह पाहाँ  किपू वडा नं। १० या वडा अध्यक्ष नरेश महर्जनं इतिहास धयागु खँ  ब्वना, स्वयाः जक सिइकेपैगु जुयाः किपूमित धात्थे हे बीर खः । थीथी क्षेत्रय् मूवंगु भूमिका म्हितादगिु धयादिल । किपूमिया मिजं जक मखु मिसापिंनं उलि हे बीर धयागु खँ  इतिहासं न्वँ वानाच्वंगु दु । उगु बीरगंना  कीर्तिलक्ष्मीया झ्वातां झल्कय् यानाः च्वष्ंगु सकल किपुमि तःता केहेँपिनिगु नितिं  गौरव  जूगु न्ह्य थनादिल । वइगुदिनसं किपूया थपु यायेगु ज्याय् माकथं राजनैतिक उथलपुथलय् व थीथी कृयाकलपाय् बीरंगना कीर्तिलक्ष्मी जुयाः सकल मिसात दनेगु आशा यानादिल ।       

विशेष पाहाँ किपूया मेयर कृष्णमान डंगोलं ‘ किपूया इतिहास नाप जक मखु देय्याहे इतिहासलिसें स्वानाच्वंगु  ग्वाः पूखु उत्खन्न यायेत  १० लख बजेट फ्यानातयागु लिसें किपूया संस्कृति, सम्पदा व  इतिहासलिसें स्वानाच्वंगु ल्होनेज्याः यात धाःसा जक किपू  खुल्ला संग्राहलय  जुइगु धापू तयादिल । अथेहे  वय्कलं  विदेशीत  थन झीथाय्  चाः ह्यूवइबले झीके दुगु  पुर्खाया सम्पत्ति सम्पदात  हे स्वझाइगुलिं न्ह्यनावनाच्वंगु सम्पदात  ल्होनेज्याय्  ग्वाहालि बियाच्वनेगु बचं प्वंकादिल ।   अथेहे पृथ्वीनारायणं किपूमिनाप  युद्धय् हमला ३ खुशी तक्क बूगुलिं तं म्वयेकाः  बदला कायेत थनया  इतिहास हूया छ्वयेगु ज्याः जूगुलिं  आः  पुलांगु  इतिहास दक्को जानाः  सकारात्मक विचाः यानाः  न्ह्यावन धाःसा असम्भव धयागु छुं मदुगु   धयादिल । थनया  नारां देगः दयेकेज्याः ज्याः नितिं  पुलांगु संरचनाय् दय्केते  नगरपालिकां ३५ लख बजेट फ्यानाः ज्याः जुयाच्वंगुलिं हानं बजेट मगानाः  थुगुसिं बजेट ५० लख बजेट फ्यानातयागुलिं नं छुं  बजेट मगात धाःसा हान तनाः बिइगु धापू तयादिल । 

  उगु ज्याझ्वःया मूपाहाँ  पुर्व संस्कृति तथा पयर्टनमन्त्री पुकार महर्जनं पृथ्वीनारायण शाहं किपू त्याके मफया मानव अधिकार अःखः किपू कब्जा यानाः काःगु खः । उबले ल्वानादिइपिं झी पुर्खा हे खः, नेतृत्व मयासे  युद्व जुइहे मखु । थुपाय्सिकं  झिनिदँ ताः इ तक्क युद्वया नेतृत्व कीर्तिलक्ष्मीं बीरता क्यनाः  विपक्षी गोर्खामि सेनानाप थःगु ज्यानया चिउता मतसें बीरता क्यनादिगु गौरवपूर्ण इतिहासया खँय् हलि न्यंकभन  प्रचारप्रसार यात धाःसा दक्को अजु चाइगुलिं झीसं तु न्ह्यःने हयाः  पर्यटकपिं दुहां वयेकेगु ज्याः यात धासा झीगु आर्थिक सुधार जुइगु धापू तयादिल ।

कीर्तिलक्ष्मीया  स्थापना दिवसया रुपय् हनेज्या यासा जक वय्क अमर जुइ  कजि नजराम महर्जन 

ज्याझ्वया कजि  नजराम महर्जनं बीरंगना कीर्तिलक्ष्मी काल्पनिक खः थ्व पलिस्था यायेमज्यू धकाः विराेध जूगुलि  झ्वाताः तय्त लिवावंगु व थी थी पंग दंसान किपूया    इतिहास, गौरव जूगुलिं झ्वताः पलिस्था यायेमाः धयादिगुलिं मन्त्री पुकार महर्जनं  १५ लाख बजेट फ्यानादिगु जुल  ।

 थाैं झीसं   बीरंगना कीर्तिलक्ष्मीया झ्वताया उलेज्या जक यानाः मज्यू वय्कयात अमर यायेत कीर्तिलक्ष्मीया  स्थापना दिवसया रुपय् हनेत  बीरंगना कीर्तिलक्ष्मी प्रतिमा व्यवस्थापन समिति दयेका  आर्थिक व्यवस्थापन यायेमाःगु खँय्  ध्यानाकर्षण यानादिल ।  

साउनया दकले लिपांगु दिं जूगु उगु ज्याझ्वसं  किपूया वडा ८ अध्यक्ष पाहाकथं झायादिगु ज्याझ्वलय् सम्पदाप्रेमीलिसें ज्याझ्व: न्ह्याकामि   बुद्ध महर्जनं किपू  नगर जुल धासा सकल जनप्रतिनिधि जक मखु किपुमिपिनिगु नीति बांलाईगु धकाः नुगः तयादिल ।

येँया दक्षिण पश्चिम लागाया गुथिया प्रतिनिधिपिं दुथ्याका संस्कृति सम्वन्धि तःजिक प्रशिक्षण

 किपू । भदाै १५ गते सांस्कृतिक सम्पदा संरक्षण नागरिक मञ्चया ग्वसलाय् भदा‌ै १४ गते शनिवाः किपूया ससः त्वालय् सांस्कृतिक सम्पदा संरक्षण व सम्वद्र्धन सम्वन्धि चेतनामुलक प्रशिक्षण ज्याझ्वः तःजिक क्वचाःगु दु । 

ऐतिहासिक नेपाःगाःया दक्षिण पश्चिम लागाया नेवाः वस्तीया आदिवासी नेवाःया प्रथाजनित संस्था गुथिया प्रथिनिधिपिं मुक्कं याना थ्यंमथ्यं सच्छिम्हेस्यां ब्वति कायादीगु खः । फँपिनिसें थक्वाः तक अर्थात किपू नगरपालिका, दक्षिणकाली नगरपालिका व चन्द्रागिरी नगरपालिकाया नेवाः वस्तीया गुथिाया प्रतिनिधिपिन्सं ब्वति कयादीगु खः ।  

उगु ज्याझ्वलय् नेवाः संस्कृति, गुथि प्रणाली नापं नेवाः संस्कृति नाप स्वापू दुपिं थीथी पक्षयापिन्सं थःथःगु प्रस्तुति यानादीगु खः ।  ज्याझ्वलय् संस्कृति, पयंटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयया डा. सरेश सुस श्रेष्ठं मन्त्रालय व संस्कृति, पुरातत्व विभागया महानिर्देशक सौभाग्य प्रधानाङं पुरातत्व विभाग व सम्पदा, गुठी संस्थानया आर्किटेक सालिकराम सुवेदीं गुठी संस्थानपाखें याना वयाच्वंगु ज्या,बरिष्ठ इन्जिनियर तथा ललितपुर संस्कृति सम्वद्र्धन केन्द्रया नायः बदनदाद न्याँछ्यं नं बागमती सभ्यतायात कया थःगु प्रस्तूति यानादीगु खः । अथे हे किपू नगरपालिकाया पुलांम्ह मेयर रमेश महर्जनं नेवाः संस्कृति व स्थानीय सरकारया बारे थःगु बिचाः प्वंकादीगु खः । 

अथे हे उप प्रा.ा डा. बज्रमुनि बज्राचार्यपाखें नेवाः संस्कृतिया बारे, थक्वाःया अभियन्ता नापं संस्कृतिकःमि शान्तप्रकाश श्रेष्ठं थक्वःया संस्कृतिया बारे, बलम्बुया पुजारी राजुराज राजोपाध्ययपाखें बःखु संस्कृतिया बारे अथे हे संस्कृतिविद् प्रयागमान प्रधानं किपूया संस्कृतिया बारे थःगु प्रस्तूति यानादीगु खः । 

 उगु हे कथं अधिवक्ता नापं अभियन्ता नरेश श्रेष्ठं नेवाः सांस्कृतिक अधिकारया सवालय् कानुन, फँपिया संस्कृतिकःमि सुरेन्द्र मानन्धरं फँपिया संस्कृति, पत्रकार नापं अभियन्ता श्रीकृष्ण महर्जनं न्हय्गां जात्रा व आदिवासी नेवाः समुदायया प्रथाजन्य संस्था गुथिया बारे प्रस्तूत यानादीगु खः । थुगु संस्थापाखें यल व ख्वप लागाय् नं थुगु हे कथंया ज्याझ्वः याये धुकूगु दुसा आ याकनं हे येँ लागाय् नं याइगु जूगु दु ।

देय् दबू स्वनिगः विशेष प्रदेशं मातृभाषा शिक्षाया नितिं अभियान न्ह्याकीगु

येँ । नेवाः देय् दबू स्वनिगः विशेष प्रदेश समितिपाखें स्वनिगःन्यंकं स्थानीय पालिकाय् भाषा ऐन लागू याकेगु, विक्रम संवत नाप नापं नेपाल संवतयात नं न्हिया न्हिथंया ज्याय् छ्यले बिइकेगु व स्थानीय पाठ्यक्रम स्थानीय भाषा नेपालभाषां ब्वंकेगु व्यवस्था याके बिइगु नितिं विशेष अभियान न्ह्याकीगु जूगु दु ।  

स्वनिगः दुनेया नेवाः देय् दबूया येँ, यल व ख्वप जिल्ला समिति नाप नापं स्वनिगः दुनेया फुक्क नगर समितिलिसे जाना अथे विशेष अभियान न्ह्याकेगु धकाः नकतिनि जक क्वचाःगु स्वनिगः विशेष प्रदेश समितिया पूर्ण वैठकं निर्णय याःगु खः । देय् दबू स्वनिगः विशेष प्रदेश समितिया नायः नविन थेच्वमिया नायःसुइ स्वनिगःया फुक्क जिल्ला व पालिका समितिया नायःपिनिगु उपस्थितिइ जूगु बैठकं अथे निर्णय याःगु खः ।  

बैठकय् नेवाः देय् दबूया केन्द्रीय न्वकू रश्मीला प्रजापति, केन्द्रीय छब्याञ्जे मचाराजा महर्जन व स्वनिगः विशेष प्रदेशया निर्वतमान नायः श्रीकृष्ण महर्जनं आःया अवस्थाय् नेपाल संवत, भाषा ऐन व मातृभाषां शिक्षाया सवला छगू नाप मेगु स्वानाच्वंगु जुया नाप नापं अभियान न्ह्याकेमाःगु व उकिया नितिं स्वनिगः विशेष प्रदेशया नायः, जिल्ला समितिया नायः नापं सम्वन्धित पालिका समितिया नायःपिं दुथ्याका विशेष संयोजन याना वनेमाःगु खँय् बः बियादीगु खः ।

  नेपाल सरकारं स्थानीय सरकार अर्थात पालिकातय्त नेपाल संवतयात नं छ्यलाबुला यायेत याःगु परिपत्र, भाषा आयोगं न्हापा हे भाषा ऐन दयेका ज्या यायेत सिफारिस याःगु पौ फुक्क पालिकाय् थौंसिबें दच्छि न्ह्यः हे सम्वन्धित पालिाकाय् थ्यंके धुंकूगु जुया बागमती प्रदेशया भाषा ऐन लागू यायेत बाय् पालिकापाखें थःगु हे ऐन दयेका लागू यायेत नापं स्थानीय पाठ्यक्रम स्थानीय भाषा नेपालभाषां ब्वंकेगु ज्या जुयाच्वंगु थासय् बांलाकेगु नापं उकिया नितिं देय् दबूपाखें अनुगमन यायेगु अले स्थानीय भाषां ब्वंकेगु ज्या मयानिगु थासय् ब्वंके बिइगु नितिं विशेष अभियान कथं लविङ यायेगु नापं दबाव मुलक कथंया गतिविधि यायेगु धकाः नं क्वःछिउगु खः ।

धुंआजु द्य: जात्राया दिनसं किपुलिइ विदा बिइत माग

 किपू । धुंआजु द्य: जात्रा जुइगु दिं भाद्र १ गते किपू नगरय् सार्वजनिक विदा बिइत माग याःगु दु । 

बाघभैरव मन्दिर गुठी व्यवस्थापन समितिं साउन ३० गते शुक्रवाः किपू नगरपालिकाया मेयर कृष्णमान डंगोलयात नगरपालिकाया ज्याकुथिइ हे वना भदौ १ गते किपू नगरय् सार्वजनिक विदा बिइत माग याःगु खः । उगु इलय् मेयर डंगोलं बाघ भैरवया जात्राया दिनय् सार्वजनिक विदा बिइगु सवालय् थः सकारात्मक दु धयादिसें सार्वजनिक विदा बिइगु सवालय् कार्यपालिकाया मुँज्याय् प्रस्ताव यंकेग बचं बियादीगु खः । 

बाघभैरव मन्दिर गुठी व्यवस्थापन समितिया नायः दुरुगोविन्द महर्जनं ल्हाःचिं तयातःगु उगु पतिइ शिवदेव तृतियपाखें किपू निर्माणया झ्वलय् बाघभैरव देगः दयेकूगु, जुजु विष्णु मल्लया इलंनिसें भदौ १ गतेया दिनय् बलि सहितया पुजा याना बुसादँ हना वयाच्वंगु व उगु हे दिनयात नाला २०१३ सालंनिसें द्यःखः जात्रा याना वयाच्वंगु खःसा आः वया थुगु जात्रा किपूया हे म्हसीका जुइ धुंकूगु जुया जात्रायात भब्य यायेगु व प्रत्येक किपूमित ब्वति कायेखनीगु लकस ब्वलंकेगु नितिं स्थानीय सरकारपाखें स्थानीय पालिका दुने सार्वजनिक विदा बिइगु व्यवस्था कथं सार्वजनि विदा बिइत माग यानातःगु दु । उगु कथंया माग पत्र लःल्हायेगु झ्वलय् गुठी व्यवस्थापन समितिया पदाधिकारी नापं स्थानीय ब्यक्ति व पत्रकारपिं नं सहभागी जुयादीगु खः ।

मेयर डंगोलयात किपूया दक्काे ब्वनेकुथिइ नेपालभाषा अनिवार्य यायेमाःगु खँय् ध्यानाकर्षण

 किपू। मेयर कृष्णमान डंगोलयात सोमवाः किपूया नीजि ब्वनेकुथिइ नेपालभाषा अनिवार्य यायेमाःगु खँय् सरकारया ध्यानाकर्षण याःगु दु ।   

नेपालभाषा अभियानकर्तापिं नेवा बस्ती नेवाः स्कूल अभियानया कजि दिपक तुलाधर व नेवाः  विद्यार्थी युनियनया नायः रिदेन महर्जनं मंकाः कथं कीपू  नगरपालिकाया मेयर कृष्णमान डंगोलया ध्यानाकर्षण याकादीगु खः । नेवाः विद्यार्थी संघया नायः रिदेन महर्जनं किपूया निजी ब्वनेकुथि सुथांलाक्क नेपालभाष अनिवार्य रुपं ब्वंकेगु व्यवस्था छाय् मजूगु उगु खँयात खँय् ध्यानाकर्षण याकादीगु खः ।

  किपू नगरपालिकाया मेयर कृष्णमान डंगोलं थौंकन्हय् कीर्तिपुरया स्थानीय सरकारी ब्वनेकुथिइ ६ तगिंतक नेपालभाषा ब्वंकेगु ज्या जुयाच्वंगु जानकारी बियादिल । अथेहे नेवा बस्ती नेवा स्कुल अभियानया कजि दिपक तुलाधरं कीर्तिपुर नगर पालिकाया मेयर कृष्णमान डंगोलया ध्यानाकर्षण यासें कीर्तिपुर नगर पालिकाय् नेपालभाषाया व्यवस्थित अध्ययन सुनिश्चित यायेत अनुगमन समिति दयेकेमाःगु खँय् ध्यानाकर्षण याकादीगु खः ।

  नेपाःया संविधानय् मातृभाषां अध्ययन अध्यापन यायेगु व बाग्मती प्रदेशमा कामकाजी भाषाया रूपय् कार्यान्वयन  जूगु अवस्थाय् तामांग भाषा, नेपालभाषा अध्यापन गराउने अधिकार ब्वनेकुथि ब्वंकेगु व्यवस्था जुसानं नेपालभाषा कीपूलागाय् नीजि ब्वनेकुथि नेपालभाषां अाखः ब्वंकेगु व्यवस्था बांलाक्क मजूगु खँय्  इलय् ब्यलय् वय्कःपिंसं ध्यानाकर्षण यानाः च्वंगु दु ।

प्यक्वःगु मौलिक गण्डकी स्टार राष्ट्रिय अवार्ड २०८२

येँ। ‘अग्रजयात  सम्मान, अनुजयात प्रोत्साहन, न्हूप्रतिभाया म्हसिका, झीगु अभियान’ धयागु मू सः थ्वयेका लिसें प्यक्वःगु मौलिक गण्डकी स्टार राष्ट्रिय अवार्ड, श्रष्टा सम्मान व सांस्कृतिक ज्याझ्वः २०८२ सभ्य, भव्य रुपं क्वचाःगु दु ।

 

उपमा सञ्चार प्रा.लि. व तेजनेपाल मल्टिमिडिया प्रा.लि. या  मंकाः ग्वसालय् क्वचाःगुु उगुु ज्याझ्वःया मूपाहाँ   भौतिक पुर्वाधार तथा यातायात मन्त्री देवेन्द्र दाहालं झीगु नेपाः देय् धयागुु   संस्कृतिक विविधतां जाःगुु देय् जूूगु धकाः चर्चा यासे झीगुु पुलांगु  संस्कृतित ल्यंकाः तय्गु सकलसिगुु दायित्व खः धकाः नुुगः प्वंकादिल । वय्कलं छुुंनं  समाज रूपान्तरणय् म्ये संगीतं गुलिं मूवंगु भूूमिका म्हिति  जिपिं थें न्यापिं राजनीतिक कःमिपिनिगिु भाषणया माध्यमं थःगु हसना बिइगु सिबें आपालं बांलाक्क लिच्वः लाइगु न्ह्यथनादिल । 

चलचित्र विकास बोर्डया नायः दिनेश डि.सि. विशिष्ठ  पाहाँ , उपमा सञ्चार प्रा.लि.या नायः आशा गौतमया नायोसुइ, तेजनेपाल मल्टिमिडियाया नायः  सुमन कुमार श्रेष्ठया  विशेष पाहाँसुइ  क्वचाःगु ज्याझ्वलय् विशिष्ठ कलाकार सविन बास्तोला, बरिष्ठ पत्रकार कृष्ण भट्टराई, वरिष्ठ गायक व संगीतकार थानेश्वर गौतम, वरिष्ठ लोक गायक व संगीतकार राजन भुजेल विश्वकर्मायात  श्रष्टा सम्मानपाखें हनादिल । 

अथेहे  दशक सम्मानपाखें म्येहालामि  माण्डवी त्रिपाठी, लोक गायक कुलेन्द्र विश्वकर्मा, लोक गायिका देवी हमाल, सिनेम्याटोग्रफर नीरज कँडेल, गायक बिनोद ढकाल, गायक दिपक चौलागाईं, कलाकार पन्हा अधिकारी, गायिका कविता राउत, गायक चेतम गोतामे, गायिका शोभा पाण्डे, गायिका सरला राउत, गायिका मनु थापा मगर,  पत्रकार रिदेन महर्जन, सञ्चारकःमि निर्मल पौडेल, बिक्रम सुनार, ग्राफिक्स डिजाईनर, सम्पादक रमेशमान श्रेष्ठयात हनादिल । 

बरिष्ठ गायक नन्द कृष्ण जोशीं अष्मी गौतमया संस्थां म्ये हालामि, प्याखँ म्वः, नृत्य,  पत्रकारिता थीथी विधाय् मदिक्क पला तयाः ज्वमदूूगु योगदान बियादिइपिं ल्यः ज्या यानाः हने ज्याय् वय्कः पुचःया मूवंगु योगदान दुुगुु चर्चा यानादिल । 

उपमा सञ्चारया न्वकुु राम कृष्ण पाण्डें थौं जित तसकं गौरव जुुयाच्वंगुु दुु, आपालं संघर्षलिपाः प्यक्वःगु गण्डकी राष्ट्रिय अर्वाड २०८२ स थ्यंगु दु। 

थन तक्क थ्यंबले थीथी ताजिया प्रतिभादुपिं, थीथी ताजिया मिहिनतीपिं नाप लायेखन, थौं सकारात्मक  योगदान बियादिइपिन्त अवार्ड बिइगुु,  हनेज्या घोषणा  यानागुु खँ न्ह्थसें ज्याझ्वलय् ब्वति कयादिइपिं सकलसित लसकुस न्वँचुु तयादिल  । 

उगुु ज्याभ्वलय् सिताराम परियार, छवि घिमिरे, होमनाथ कुंवर, बिनय कार्की, सारु मगर, अस्मिता गोर्खाली, श्याम राना, शितल शर्मा, पुजा परियार, नारायण राई, सबिता कार्की, अस्मिता खनाल, रिजन बस्याल, अप्सरा राउत क्षेत्री, रमेश लामिछाने, युमिसा पुरी, थुमन शर्मा, भुवन के। पोख्रेल, देव नारायण मगर, सबिता परियार, कल्पित मिनु, सोब्राटी मन्सुरी, विवेक धिताल, पार्वती रोकाया, चन्द्रकला देवकोटा, बिनय खत्री, कृष्ण ढकाल, सफल अर्याल, सुवास रेग्मी, करन कँडेल, राजु तिमल्सिना, प्रिती पुन मगर, बिना ठकुरी, नरेश के।सि।, समिर तिमल्सिना, शोभा त्रिपाठी, बिमल नेपाली, रजनी लामा, आरोही कार्की, कमला गैरे, मनिषा बुढा, दशरथ डंगोल, संजय थिङ, भिमसेन सापकोटा, कबिता पुन मगर, कबिता खत्री, तुलसा सुनुवार, सुवास गडाल, इन्द्र बस्यालपिंसं अवार्ड त्यकादिल । 

उगु ज्याझ्वः ताः लाकेत ग्राभिटी ट्युसन सेन्टर, एसिया प्यासिफिक स्कुल कलेज, एडिफाई कन्सल्टेन्सी, सुटमाला, एवान टेलर्स, एन एस अटोमोबाइल्स, काठमाडौ पोडवे, पिके कन्स्ट्रक्सनलिसें थीथी संघ संस्थाया  विशेष ग्वाहालि यानादिगु खः । 

 उपमा सञ्चारया आशा गौतमया नायोसुँइ जूगु ज्याझ्वलय् वय्कलं श्रष्टा, सर्जकतय्त हनेखना तसकं लसँता वल । दक्कोसिगु ग्वाहालिं उलिहे मूवंगु भूमिका म्हिताः दिगुलिं आपालं सुभाय् देछानािदल । तसकं बांलाक ज्याझ्वः  पिएन सापकोटां न्ह्याकादिगु खः । 

न्हसिकापया सिफारिस रद्द यायेत जातीय संस्थातपाखें निवेदन

किपू । किपू नगरपालिका वडा नं. ६ या वडा नायः खिरमान सिंह बस्नेतयात च्वबाहाःया न्हसिकाप गल्छीया विषययात कया बियातःगु सिरफारिस रद्द यायेत माग याना किपुलिइ क्रियाशिल जातीय संस्थानिसें नेवाः देय् दबू व अभियन्तापिं नापं न्हय्गुम्हेस्यां ल्हाःचिं तया निवेदन बिउगु दु । असार २६ गते विहिवाः वडा ज्याकू क्वयनाय् वना हे उगु निवेदन वडा नायः बस्नेतयात लःल्हााःगु खः ।

 किपू नगरपालिका वडा नं. ६ पाखें हे २०८१ साल फागुन २० गते बिउगु सिफारिसया आधार कया हे न्हसिकापया गल्छीयात लिच्वः लाकेगु कथं निर्णय याना पहल याःगुलिं तच्वकं विवादय् वःगु खः । उगु विवादयात ज्यंकेत नापं न्हसिकापया मौलिकतायात ल्यंकेत, न्हसिकापया धार्मिक, सांस्कृति, ऐतिहासिकता नापं प्राकृतिक सम्पदायात तकं ल्यंकेगु नितिं सिफारिस रद्द यायेमाःगु माग यानातःगु दु ।

 उगु सिफारि रद्द याना रद्द जूगु व्यहोरा सम्विन्धित पक्षयात लिखित रुपं जानकारी बिइत माग यानातःगु दु । वडा नायः खिरमान सिंह बस्नेतं समुदायपाखें वःगु निवेदनयात वडा समितिया मुँज्याय् तया किपू नापं नेवाः व सकल स्वनिगःवासीया भावना कथं माःगु कथंया निर्णय याना न्ह्याः वनेगु बचं बियादिल । उगु निवेदनय् नेवाः देय् दबू किपू नगर समितिया संयोजनय् बिइगु ज्या जूगु खः ।

 देय् दबू किपू नगरया नायः बुद्धिलाल ज्यापु, ज्यापु महागुथि किपू नगरया नायः रामभोला महर्जन, मानन्धर समुदायया प्रतिनिधि धर्मरत्न मानन्धर, किपू स्यस्यः समजाया प्रचण्डमान प्रधान, नापित समाजया नविन नापित, ग्वाः समाजया प्रेम कृष्ण गोपाली, माली समाजया पूर्ण मालकार, नकःमि समाजया महेश चन्द्र नकःमि, कपाली समाजया न्हुच्छे दर्शनधारी, नेवाः देय् दबू स्वनिगः विशेष प्रदेश समितिया निर्वतमान नायः नापं पत्रकार श्रीकृष्ण महर्जन नापं न्हय्गुम्हेस्यां ल्हाःचिं तयातःगु दु ।

Navaras Shrestha, who introduced Metal Genre in Newar Music History

Navras Shrestha is the founder, lead vocalist, guitarist, lyricist, and composer of The Lakhey, Nepal’s pioneering Newa (Newari) metal band based in Kathmandu. Known for blending traditional Newar musical elements with the power and edge of metal, Navras has carved out a space for a truly indigenous and modern sound that speaks both to cultural identity and musical evolution. His first Newa metal song, Dhampa Tacha, was recorded in 2005—a bold and groundbreaking transformation of a Newa rap piece into a heavy, guitar-driven anthem that laid the foundation for what would become the Newa Metal genre. 

Over the years, Navras has created and performed a variety of original songs and covers that showcase his wide-ranging musicality. Tracks like Jeevan, Miss Julie (a fully home-recorded, arranged, mixed, and mastered song), and Ae Kancha (a duet cover with a female vocalist) reflect both his technical abilities and his emotional range as a musician. His reimagining of Malshree Dhun—a revered Newari and Nepali traditional piece—is particularly notable for incorporating Spanish and Indian Rajasthani techniques and a touch of Hindustani classical flavor with heavy drumming, giving the folk tune a new life in a contemporary soundscape. Navras’s musical curiosity extends beyond local traditions—he has embraced songs in foreign languages, including a Georgian piece (Erti Nakhavit by Chveneburebi), while also composing original works like Swagta Mu Hai Nheeaye in Nepal’s Thakali language.

 In 2022, Navras completed his Master of Fine Arts in Music with a focus on Hindustani Classical music. During this time, he developed a deep interest in songs from various ethnic and regional backgrounds of Nepal. Rather than simply studying them academically, Navras has immersed himself in the melodies, rhythms, and stories found in songs of Nepal Bhasa (Newar), Charya (ritual Buddhist music), Tharu, and Limbu and other indigenous languages. He is currently preparing to record and preserve these culturally significant pieces with modern arrangements—ensuring their continuity and relevance for future generations. 

His academic contribution is also noteworthy. For his master’s thesis, Navras conducted in-depth research on Dapha music (Asan Bajan Guthi). His thesis has since become a valuable resource for members of the Guthi and other musicians who are interested in traditional music. The work not only documented the artform but also shed light on the present condition and challenges faced by the community in keeping their musical heritage alive. 

While music is his core identity, Navras Shrestha is also a skilled Full Stack Web Developer by profession and currently works at GTA Nepal. His ability to balance a demanding tech career with an expansive artistic practice speaks to his discipline and creativity. In addition, he is deeply passionate about photography and videography. From capturing evocative model portraits to creative visual storytelling, his visual work complements his music, allowing him to express his artistry across multiple forms. Whether through metal riffs rooted in Newa culture, folk songs from across Nepal’s diverse communities, world music explorations, or visual compositions, Navras Shrestha stands out as a multi-talented, cross-disciplinary artist. He continues to inspire others not just with what he creates, but with how he connects deeply to culture, community, and creativity. 18 Jun 2025, 12:01 Royal sent 4 photos  - Riden Maharjan 

नेपालभाषा पाठवाचन धेँ धेँ बल्ला कासाय् निकिता बोलाखे न्हाप लात

यल । यल नेपालभाषा सहजकर्ता पुचःया ग्वसालय् अष्टमाया बाबुकाजी स्मृति प्रतिस्थान ग्वाहालिइ नेपालभाषा पाठवाचन व अष्टमाया बाबुकाजी सिरपा ११४५ ज्याझ्वः अषाढ १४ गते अशोक पार्टी प्यालेसल, बालिफल क्वचाल ।

नेपालभाषा सहजकर्ता पुचःया ल्यु छ्याञ्जे रचना महर्जन लसकुस न्वचु तयादिगु ज्याझ्वलय् यल महानगरपालिका प्रवक्ता सामजिक कल्याणया कजि लिसें नगरप्रवक्ता राजु महर्जनं त्वाः देवाय् मतः च्याका न्ह्यागु ज्याझ्वः नेपालभाषा स्यनामि गंगा बज्राचार्यं ज्याझ्वः न्ह्याकादिगु खः । अथेहे  अष्टमाया बाबुकाजी स्मृति फाउण्डेसनया दुजःपिसं अष्टमाया बाबुकाजीं किपातय्  स्वां दाताया छेँजःलिसें पाहाँपिसं सुखावति भुवनय् बासः लायेमाः धकाः कामना यानादिल ।

नेपालभाषाया शैक्षिक ख्यःया इतिहासय् न्हापांगु खुसिइ जूगु  पाठ वाचन धेँ धेँ बल्ला कासाय्  ३६ खुगू ब्वनेकुथिया ब्वनामिपिसं ब्वति कयादिगु उगु ज्याझ्वलय् न्हापांगु ब्वय् नं उत्कृष्ट झीम्ह ल्यः ज्या यानाः दिगु खः ।  लिपांगु ब्वय् झीम्हेसिगु दथ्वी धेँ धेँ बल्ला यानादिगु जुल ।  सकल ब्वनामिपिसं तसकं बांलाक्क पाठ वाचन यानाः सकल स्वकूमिपिनिगु नुगः त्याकेत ताः लाःगु खः ।

अथेंसान उत्कृष्टताया लिधंसाय् ब्वनामिपिन्त अष्ट माया फाउण्डेशनया प्रमुखं बाबुराजा महर्जनं छसिकथं न्हाप लाकादिम्ह श्री मिननाथ आदर्श शिक्षा सदन माविया स्यनामि विना महर्जनया ब्वनामि नीकिता बोलाखेयात  सिरपाः कथं ३५००÷— तकाः दां , ल्यू श्री ललित विकास मा.वि. या स्यनामि रविना मर्हजनया  ब्वनामि पिंकी कुमारीयात ३०००÷— तकाः दां  व लिया ल्यू श्री टीका विधाश्रम माविया स्यनामि ममता अवालेया ब्वनामि गोबिन्द भट्टयात २५००÷— दां लः ल्हानादिल ।

अथेहे उत्कृष्टताया  लिधंसाय्  श्री सचेतना आ वि, सन्जु बज्राचार्यया ब्वनामि सकृय लामा, श्री श्रमिक शान्ति माविया गंगन बज्राचार्यया ब्वनामि खुशी कुमारी चौधरी, श्री जल्पा मावि,निर्मला राजपुतया ब्वनामि रोजिना सुनार,  श्री पद्म प्रकाश मावि, ऋतु महर्जनया  ब्वनामि इशिता विक, श्री जनउदय मावि, स्यनामि पवित्र कुमार महर्जनया ब्वनामि रोजी लामा श्री बालकुमारी मावि, स्यनामि सृजना महर्जनया ब्वनामि पार्वती तामांग, श्री कृषि उदय मावि, उपा सिं महर्जनया  ब्वनामि कविता मगर यात २०००÷— तकाः दां लिसें सिरपा, दसिपौं, सुभाय् पौं लः ल्हानादिल ।

नेपालभाषा ब्वनामिपिनिगु व्यक्तित्व विकास व नेपालभाषा संरक्षण सम्बर्द्धन प्रवर्द्धन यायेगु मु आज्जु ज्वना ग्वसाः ग्वःगु ज्याझ्वःया निर्णायकया भुमिका भाषाविद् विष्णु चित्रकार व निर्णायक नेपाल प्राज्ञ प्रतिष्ठान अध्यक्ष अगिब बनेपालिं मूवंगु भूमिका म्हितादिगु खः ।

ज्याझ्वःया पाहाँ सह प्रा. सफू पिथना कवः कजि तुल्सी लालसिंजु यल महानगरपालिकाय् दुने नेपालभाषां आखः ब्वंकादिइपिं स्यनामिपिं एक सय एक जूगु धकाः स्यनामिपिनिगु  चर्चा यानादिल । ब्वनामिपिनिगु बौद्धिक विकासया नितिं यानादिगु थुगु अतिरिक्त ज्याझ्वः तसकं च्वछाय् बह जूूगुु धयादिल । नेपालभाषा स्यनामिपिनिगु शिक्षण विधि ज्या गन तक्क थ्यना च्वन धकाः जाँच यायेगु नितिं थुगु ज्याझ्वः तसकं मूवंगु भूमिका म्हितादिगु न्ह्यथनादिल ।

पाहाँ अष्टमाया फाउण्डेशनया प्रमुख बाबुराजा महर्जनं “नेपालभाषा विषय यल जिल्लाय् जक मखु स्वनिगःया न्यंक मेमेगु जिल्लाय् नेपालभाषा ब्वनेकुथि दुथ्याकेत ताः लाइगुलिं थः आशावादी जूगु धयादिल । वय्कलं  झीगु मांभाय् न्ह्याबले म्वाकाः तयेगु सकलसिन्ह स्यूसानं थौंकन्हय् झीगु मांभाय् मस्तय्सं खं ल्हायेगु त्वःता वनाच्वंगु इलय् सकल मांभाय् ह्यःमिं, स्यनामिपिसं मदिक्क पलाः तया च्वन धाःसा मांभाय् न्ह्याबले म्वानाच्वनेगु धयादिल ।  थुज्वःगु पुण्य ज्याय् जिम्ह मदुम्ह अबु बाबुकाजी र अष्टमायायापाखें सिरपा बिइगु ह्वःता चुलाकादिइगुलिं ग्वसाः खलःयात दुनुगुलंनिसें सुभाय् देछासें मांभाय् ल्यंके ज्याय् थःगु न्ह्याबले पासा दयाच्वनेगु” बंच प्वंकादिल ।

नेवाः देय् दबूपाखें पाहाँ कथं झायादिम्ह सरल गोपाल महर्जनं ख्वनाय् पन्चायतकालय् नेपालभाषाया ज्याझ्वः याके मबिइगु पुलिसं घेरेलगे यानाः दुखः बिइगु खं कनादिल ।  गुबले देशय् बहुदल वसा तबि नेपालभाषं आखः ब्वंकेगु थौतक खासै छुं हे व्यवस्था मयागु जुसान  थौंकन्ह्य स्थानीय तहलय् नेपालभाषा आखः ब्वंकेगु ह्वःताः चुलाना च्वंगु ह्वःतायात सरकारी ब्वनेकुथिई जक मखु नीजि प्राइभेट ब्वनेकुथिई नेपालभाषा भाषं आखः ब्वंकेगु ताः लाकेत फत धाःसा जक झीगु कला, संस्कृति व भाषा संरक्षण जुइगु धयादिल । 

ज्याझ्वः पाहाँलिसें निर्णायक भाषाविद् बिष्णु चित्रकारं थौं जित तसकं लय्तावल छाय् धाःसा जि थन मस्तये पाखें गुगु जिं न्यना झिम्ह जखु स्वीप्यंम्ह ब्वनामिं सकलसिन्ह उलिहे बांलाक्क ब्वनादिल । वय्कपिं मस्त अधिकाशं नेवाः मखूपिं खः । नेवाः मखुसानं बांलाक्क नेवाः भासं  नेवाः भासं ब्वनेतःगु ब्वनादिल, उकि मध्ये तसंकं बालांलक्क ब्वनादिल धायेमाः । उकि मध्ये सकल सिन्ह ब्वन, गुलिसिन्ह सिरपाः कायेत ताः लात थुगु ज्याय् यायेदत थुकिया श्रेय यल महानगरयात बिइमा । थथें नेपालभाषा सयेका नेपालभाषा  पाठ वाचन यानादिल । थुकिया देन यल महानगरपालिकायात बिइहेमाः सकल मस्तय्सं बांलाक्क नेवाः भाय् सिइका च्वंगु थुकि प्रमाणित जूगु दु । 

थौंकन्ह्य नेपालभाषा र तामांग भाषायात काम काजी भाषाका रुपय्  कार्यान्वयन जुइ धुंकूगु दु । थिमी नगरपालिका, चन्द्रागिरि नगरपालिकाय्  लगायत मेमेगु नगरपालिकाय् नं नेपालभाषा दुथ्याकेत सकलसिगु मंकाः कुतः यायेमाःगु दु धयादिल । लिसें नेपालभाषा  स्थानीय विषय जूगु लिधंसाय् अनिवार्य याकेत सकलें हाकनं छक्वः  सकले जानाः संर्घष यायेमालाः वःगु खँय् ध्यानाकर्षण यानादिल ।

ज्याझ्वलय् पाटन क्याम्पसया नेपालभाषा केन्द्रिय विभागया नेपालभाषा उप्रा. लिसें सफू पिथना कवः दुजः जिवन कुमार महर्जन, क्लासिक जेम प्रोपाईटर कृष्णलाल महर्जन, आरबि डाइमण्डपाखें सरिता महर्जन, येँ नेपालभाषा स्यनामि पुचः प्रतिनिधि विद्या चित्रकार, लगायतपिसं  नं ब्वति कयादिगु खः ।

उगु ज्याझ्वःया मूपाहाँ  सामाजिक कल्याणया संयोजकलिसें नगर प्रवत्ता राजु महर्जनं “थौंकन्ह्य यल महानगरापालिका स्वंगू तगिं तक्क नेपालभाषा स्यनेकने यानाः वयाच्वंगु जुया आ प्यंगू तगिंया पाठ्यक्रम तयारी जुइ धुंकूगु,  सफू न्यानाकायेगु व ब्वनेकुथि  ध्यबा फ्यायेगु ज्या जुइ धुंकूगुलिसें यल नगरय् झिन्याम्ह दुजःया नेपालभाषा अनुगमन कमिटी दयेकेज्या जुयाच्वंगु जानकारी बियादिल । यल महानगरं अनिवार्य कथं ब्वंकेमाःगु जुया संस्थागत ब्वनेकुथि च्यम्हसिबें अप्वः स्यनामिपिन्त नेपालभाषा गथे याना सयेकीगु व सिइकेगु धयागु तालिम निगु वाः न्ह्य बियागु खँ कनादिल । 

अथेहे संस्था  अष्टमाया बाबुकाजी  फाउण्डेसनया नेतृत्वय्  शिक्षा, भाषा क्षेत्र लगायत थीथी ख्यलय् मानवीय भावना ब्वंलकाः ज्यायाना वयागु तसकं च्वछाय् बहूगु जूगु दु लिसें सकले नेवाः समुदायया हक, हितया नितिं दक्वसिनं पलाः तयादिइमाःगु  खँय् बहः बिसें कासाय्  सिरपाः कायेतः ताः लाकादिइपिं सकल ब्वनामि ग्वासाः खलः पिन्त आपालं  भिंतुना देछनादिल ।

सभापति पवित्रकुमार महर्जनं प्रा. तुल्सीलाल सिंहया परिकल्पना कथं नेपालभाषा पाठ वाचन ज्याझ्वः यानादिगु खं कसें ज्याझ्वः ताःलाकादिइपिं सकलसित सुभाय् देझाना ज्याझ्वः क्वचायेकादिल ।

 

 

नेवाः देय् दबूया केन्द्रीय मुँज्याया निति १४ म्ह केन्द्रीय दुजःतय्गु माग

येँ ।  नेवाः देय् दबूया केन्द्रीय समितिया मुँज्या सःतेत माग याना देय् दबूया झिंप्यम्ह केन्द्रीय दुजः व पदाधिकारीपिन्सं लिखित रुपं माग यानादीगु दु । असार १० गते केन्द्रीय ज्याकू टेकुइ दर्ता याःगु पतिइ झिंप्यम्हेस्यां ल्हाःचिं तयातःगु दु । 

उगु निवेदनय् देय् दबूया च्याक्वःगु तःमुँज्या स्थगित जुइ धुंकाः लचिछ तक नं मुँज्या मसःतुगुलिं च्यूताः तया थःपन्सं केन्द्रीय समितिया मुँज्या सःतेमाःगु माग यानागु खः धकाः न्हयथनातःगु दु । विसम परिस्थितिइ नेवाः देय् दबूया संरक्षण व सुरक्षित यायेगु दायित्व केन्द्रीय समितिया नं जूगुलिं मुँज्या सःतेत माग यानागु धकाः न्ह्यथनातःगु दु । 

 केन्द्रीय नायःया नामय् च्वया दर्ता याःगु उगु पतिइ देय् दबूया विधानया दफा १६ या ख सं केन्द्रीय समितिया एक तिहाई दुजःपिन्सं केन्द्रीय समितिया मुँज्या सःतेत माग यायेवं मुँज्या सःतेमाःगु उल्लेख याातःगु दु । पतिइ ल्हाःचिं तयातःपिं केन्द्रीय पदाधिकारी नापं दुजःपिं बरिष्ठ न्वकू चन्द्रलाल राजभण्डारी, न्वकूपिं घनश्याम श्रेष्ठ, रश्मिला प्रजापति, अनिल मास्के व केन्द्रीय दुजःपिं हरिकुमार श्रेष्ठ, विद्या मास्के, वसन्ता श्रेष्ठ, हरिकुमार श्रेष्ठ, बाल कुमारी श्रेष्ठ, सोम बहादुर श्रेष्ठ, विमला प्रधान, विमला श्रेष्ठ व तिलक बहादुर श्रेष्ठ खः ।

महोत्सवय् अन्तर्राष्ट्रिय ब्लुज कलाकार अशेष डंगोलया सांगितिक ज्याझ्वः

येँ । करिब ३० दँ सिबें अप्वः सांगितिक ख्यलय् जीवन पाना च्वंम्ह अन्तर्राष्ट्रिय ब्लुज कलाकार अशेष डंगोलया महोत्सव रेष्टुरेण्ट एण्ड बार लालदरबारय् सांगितिक धुनत न्ह्यःब्वःगु दु । 

अन्तराष्ट्रिय जगतय् अशेष डंगोल द हिमालयन हेन्ड्रिक्सया उपनामं चर्चित डंगोलं याहे दर्शकपिनिगु इनापयात  ध्यानय् तया जूगु  सांगितिक ज्याझ्वःलय् अशेष डंगोलया गितार व भोकलय्  वेश गितार विकास श्रेष्ठ, ड्रम्स सागर श्रेष्ठ व धिमेलय्  प्रतिक महर्जनं वयकःयात पासाबियादिगु खः । 

कलाकार डंगोलं विश्वविख्यात जिम्मि हेड्रिक्सया चर्चित म्ये  फायर, वूडू चाइल्ड, पर्पलहेज, मुद्दि वाटर्सया होट्च्याई कोच्याई  म्यानमदि वाटर्स या हुची कुची म्यान, अल्बर्ट किंग्सको बोर्न अन्दर द ब्याड साइन लिसें थःम्हेसिन्ह लय् चिनातःगु खस भाय्या  म्येत  सुन्नुश न सुनाउनुश न, टिपु टिपू लाग्छ,  इनसर्च टुवार्द्स फ्रीडम, जात्रा भाइब, काठमाडौं भाइब व थःगु एल्बमया म्येत हालादिगु खः । 

उगु सांगितिक ज्याझ्वलय्  पाश्चात्य बाजात  ड्रम्स, गितारनाप स्वनिगःया  आदिबासी ज्यापू समुदायया मौलिक धिमे बाजाया  तालय् काठमाडौं भाइब, जात्रा भाइब थेन्यागु  सांगितिक धुनं ज्याझ्वय् ब्वति कयादिपिनिगु ध्यान सालेत ताःलाःगु खः। 

“अन्तीया झंगचा ब्वयेका वल छं” नेपालभाषाया म्ये रिर्कडिङ्ग क्वचाल

येँ । महेन्द्र पुलिस क्लव दुनेच्वगु अन्नपुर्ण रिर्कडिङ्ग स्टुडियोले म्ये च्वमी तिर्थमान महर्जनया “अन्तीया झंगचा ब्वयेका वल छं” नेपाल भाषाया ज्व म्ये रिर्कडिङ्ग सम्पन्न जुगु दु ।

उगु म्येया संगित अनिल तुलाधर तयादिगु दुसा म्ये हालामी एलिन शाही व समा डंगोल न्ह्याइपुक म्ये हालादिगु दु । उगु  नेवाः म्ये थी थी एफ एम पाखें न्यने दइसा याकन हे थुगु म्ये या म्युजिक भि.डि.यो पिदनिगु संगीतकार अनिल तुलाधर जानकारी विया दिगु दु ।

महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशीया झ्वाता व हुलाक टिकट प्रकाशन यायेमाःगु माग तयाः ८६ क्वःगु जन्मजयन्ती हन

  

सक्वय् महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशीया पुर्न कद  झ्वाता पलिस्था  व हुलाक टिकट पिथनेमाः  कजि रिदेन महर्जन

काठमाडौं। रत्न राज्य लक्ष्मी क्याम्पसया सुकुन्दा साहित्य पालापाखें महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशीया ८६ क्वःगु जन्मजयन्ती हंगु दु  ।

थौंसिबे निदँ न्ह्यनिसें  मदिक्क हनेगु झ्वलय् वंगु बिहिबाः महाकविया बुँदि हनेगु झ्वलय् चैत्र १५ गते तीन कुने आन्दोलनय् ज्यान गुमेयानादीपिं स्थानीय नेवाः समुदाय निम्ह सपुतपिं सबिन महर्जन व पत्रकार सुरेश रजकया  आकाझाकां मदुगुलिई सुखावति भुवनय् बासः लायेमा धकाःकामना यासें  छगू मिनेट मौन धारण याःगु खः । 

ज्याझ्वःया विशेष पाहां वल्र्ड नेवा अर्गनाइजेशनया संस्थापक नायः, साहित्यकार नापं मातृभाषा सेवी डा. बालगोपाल श्रेष्ठं महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशी छम्ह महान साहित्यकार जूगु खँ न्ह्यथनादिसें वय्कःया नेतृत्वय् सक्वय् थीथी साहित्यिक व  सांस्कृतिक ज्याझ्वःया ग्वसाः ग्वःगु खँ लुमंकादिसें वय्कलं थीथी साहित्यिक व सांस्कृतिक ज्याझ्वः याइगु व महाकवि  गिरिजा जोशीं रचना व वय्कलं दयेकादीगु जनता म्ये हाला चेतना थनेगु ज्यानादिगु लुमंकाःदिल । 

महाकाव्य निसेंकया आपालं कृति त्वःतादीम्ह महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशीं ४९ दँया चीहाकःगु उमेरय् हे थ्व संसार त्वःताः वन धाःसां वय्कलं ७० स्वयां अप्वः साहित्यया कृति सिर्जना यानाः नेपालभाषा साहित्यया धुकू जायेकाः अमूल्य योगदान बियादीगु खँ कनादिल। वय्कः संसार त्वःता वने धुंकूसानं थः लगायत नेपालभाषा ख्यया आपालं साहित्यकारपिनिगु नितिं प्रेरणाया स्रोत जूगु  धयादिल ।

अथेहे विशेष पाहा रत्न राज्य लक्ष्मी क्याम्पसया नेपालभाषा स्यनामि योगेन्द्र राजकर्णिकारं महाकवि गिरिजा जोशीया साहित्य प्रगतीवादी, जीवनवादी दृष्टिकोण उत्पिडित वर्गयात शोषणया विरोधय् संघर्षया नितिं उत्प्रेरणा जूगु धकाः चर्चा यानाः दिल । अथेहे व उगु क्याम्पसयाहे मेम्ह विशेष पाहा स्यनामि श्रमिला सुवालं महाकवि गिरिजा जोशीया व्यक्तित्वयात कयाः चर्चा यानादीगु खः ।

रत्न राज्य लक्ष्मी क्याम्पसया पुलांम्ह ब्वनामि रूपा शाही, सुकुन्दा साहित्य पालाया कजि  रिदेन महर्जन व विशेष पाहां डा. बालगोपाल श्रेष्ठं महाकवि गिरिजा प्रसाद जोशीं च्वयादिगु जनताया सः, म्ये, चिनाख व ज्याझ्वःया सभानायो  प्रशान्त डंगोलं नेपाःया समाजय् खनाच्वंगु विसंगत व विकृतियात कयाः चिनाखं वाचन यानादिल । 

अथेहें ज्याझ्वलय् महाकवि गिरिजा प्रसादया जि ख्वयां छु याय् म्ये नेपालभाषाया म्य नेपालभाषाया संगित  ख्यलय् नांजाःम्ह म्ये हालामि तेजवती जोशी हालादिगु खः । 

  मातृभाषाया बारे जागरण ब्वलंकेगु नितिं नं जूगु उगु ज्याझ्वलय् मेम्ह विशेष पाहाँ यल नेपालभाषा सहजकर्ता  पुचः नायः पवित्रकुमार महर्जनं थुगु साहित्यिक ज्याझ्वलं थः प्रभावित जूगुलिं थज्याःगु सिर्जनात्मक ज्यायात निरन्तरता बीमाःगु बिचाः प्वंकादीगु खः । 

साहित्यिक ज्याझ्वःया कजि रिदेन महर्जनं नेपालभाषा अभियानयात निरन्तरता बीत साहित्यिक ज्याझ्वःत ग्वसाः ग्वयागु जानकारी बियादीगु दु ।

अथेहे वय्कलं सक्वय् महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशीया पुर्न कद सहित झ्वाता पलिस्था यानाः महाकविया हुलाक टिकट पिथनेमाःगु खँ कनादिल । महाकविया जीवनीपाखें थः प्रभावित जूगु वय्कलं कनादिल ।  गथे खसभाय्या महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा व आदिकबि कवि भानुभक्त आचार्यया जन्मजयन्तीयात सरकारं मान्यता बियातःगु दु  अथेतुं मातृभाषाया उत्थानय् अतुलनीय योगदान बियादीपिं महान् व्यक्तिपिनिगु जन्मजयन्ती हनेगुलिइ वर्तमान स्थानीय तह व नेपाःया सरकारं नं कन्जुस्याइ याये मम्जूगु खं कनादिल । 

ज्याझ्वलय् मूपाहां  संस्कृतबिद् प्रकाशमान शक्वं नेपालभाषाया महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशीयात गुरु व सहकर्मीया रुपय् लुमंकाः दिल । वय्कः बहुआयामिकताय् धनी व अपवादात्मक प्रतिभा दुम्ह खः धयादिल । वय्कलं महाकवि जोशीया विशेष यानाः शोषित व उत्पीडित जनतायात लक्षित यानाः च्वयादीगु साहित्यिक कृतिं प्रगतिशील देय् व अनया जनतायात गहिरो प्रभाव लाकेत सफल जूगु धयादिल ।

लिसें  महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशीं सक्वय्  थीथी साहित्यिक ज्याझ्वः ग्वसाः ग्वयेगु व हस्तलिखित पत्रिका पिथनेगु ज्यायात कयाः चर्चा यानादीगु खः ।

ज्याझ्वःया नायः प्रशान्त डंगोलं नेपालभाषा अभियानया व्यस्तताया दथुइ नं ज्याझ्वः ताःलाकेत ग्वाहालि यानादीपिं हनेबहःपिन्त सुभाय् देछासें ज्याझ्वः क्वचायेकादीगु खः ।

चारुमती विहारय् सम्राट अशोकया २३२९ क्वःगु बुदिं हन, चारूमतीया प्रतिमा तयेत प्रस्ताव

 

येँया चाबही लागाय् च्वंगु चारुमती विहारय् चैत्रशुक्ल अष्टमी चैत्र २३ गते शनिवाः चक्रवती सम्राट अशोकया २३२९ क्वःगु बदिं हंगु दु । चैत्र शुक्ल अष्टामीयात अशोक अष्टमी धकाः भारतय् तःजिक हना वयाच्वंगु दुसा व हे दिनय् येँय् नं अशोकया बुदिं हंगु खः । चारुमती विहार गुथिाया ग्वसालय् अले गुथियार परमानन्द शाक्यया संयोजनय् बुदिं हनेज्या जूगु खः । 

सम्राट अशोकया म्ह्याय् चारुमती खः । चारुमतीया इहिपाः येँया देवपाल जुजुलिसे जूगु खः । देवपाल जुजुया नामं हे पशुपति ग्वले लागाया राज्ययात देवपटन धायेगु याना वयाच्वंगु खः । 

उगु इलय् चारुमीया नामं हे चारुमती विहार पलिस्था जूगु खः । अथे हे चारुमती स्टुप नं दयेकूगु खः । 

उकिं सम्राट अशकोकया बुदिं थुगुसी चारुमती विहारय् हे याःगु खः । सम्रात अशोकया बुदिं नाप नापं भिंतुना कालबिल व अन्तक्रिया ज्याझ्व नं याःगु खः । ज्याझ्वःया उद्घोषण कजि परमानन्द शाक्यं यानादिसें अशोकया बुदिंया बारे कनादीगु खः । विहारया थकाली पुर्णविर शाक्यया सभापतित्वय् जूगु उगु ज्याझ्वलय् थीथी ब्यक्तित्वपिन्सं थःथःगु नुगःखँ तयादीगु खः । 

ज्याझ्वलय् गुथियार सचिन शाक्यं लसकुस न्वचू तयादिसें चारुमती विहारया चीहाकलं म्हसीका नापं इतिहास कनादिल । 

ज्याझ्वलय् कोथु चाबही अर्थात गगनजञ्ज महाविहारया पृथ्वी शाक्यं कोथु चाबहीया बारे कनादीगु खः । अथे हे रत्न शाक्यं सम्राट अशो कया बुद्ध शिक्षाप्रतिया लगाव व धमम मिसनया बारे, माधव ढुंगानां सम्राट अशोकया म्हसीका व वय्कःया धापूया 

बारे, मेजर विकास शाक्यं सम्राट अशोकया कलिङ विजय, अनं लिपा पश्चाताप व बुद्धया अनुयायी जूगु बारे कनादीगु खः । 

अथे हे किशोर कुमार लामां सम्राट अशोकपाखें बुद्ध धम्मया १० राजधर्मयात राज्य व्यवसाय् गुगु कथं छ्यलेफइ धइगु बो, रिना लामां धन्दो चैत्य लागाया सम्पदाया बारे, शैलेन्द्र श्रेष्ठं बुद्धया अस्तुधातुपाखें दयेकूगु ८४ हजार स्तूप नापं विहारबारे कनादीगु खः । अथे हे प्रेमानन्द बज्राचार्यं बुद्ध शिक्षाय् ध्यानया महत्व, भन्ते तपस्सि धम्म महास्थाविरं श्रीलंकाय् सम्राट् अशोक, थेर महिन्दा, संघमित्ता थेरीया योगदान, नेपालय् बौद्ध समुदायया  कर्तव्य बारे व नेवाः देय् दबू स्वनिगः वपशेष प्रदेश समितिया निवर्तमान नायः नापं पत्रकार श्रीकृष्ण महर्जनं नेवाः समुदाय व चारुमतीया बारे न्ह्यथसें आः चारुमती विहारय् दुगु चीधंगु चारुमतीया मूर्तियात तःधं याना दयेका सकलसिनं स्वये खनेगु कथंया व्यवस्था यायेमाः धयादिल । उगु खँयात कया गुथिया गुथ्यातसें सकारात्मक रूपंकासें सहलह ब्याके धकाः बचं बियादीगु खः ।

सुकुन्दा साहित्य पाःलाः पाखें महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशीया ८६ बुँदिया लसताय् साहित्यिक याइगु

 

येँ । महाकवि गिरिजाप्रसाद जोशीया ८६ क्वःगु बुँदिँया लसताय्   सुकुन्दा साहित्य पाःलाः पाखें साहित्यिक ज्याझ्वः याइगु जूगु दु । 

उगु ज्याझ्वः मूपाहाँ प्रकाशमान शक्व, विशेष पाहाँ डाक्टर बालगाेपाल श्रेष्ठ, महाकवि गिरिजाप्रजाद जाेशीया कान्छा म्ह काय् यच्चु जाेशी लगायतपिंनिगु ब्वति काइगु जूगु दु ।

थनि निदँ न्ह्यः निसें  सुकुन्दा साहित्य पाःलाः पाखें मदिक्क् महाकबि गिरिजाप्रसाद जोशीया बुँदिँ हना साहित्यिक ज्याझ्वः हने ज्या याःगु खः । 

गुगुल मिटय् ज्याझ्वः जुइगुलिई ७ः३० ताः इलय् ब्वति कयादिइत उगु क्याम्पसया सकल स्यनामि, ब्वनामि अले  सकल मांभाय् ह्यःमिपिन्त ग्वसाखलकं इनाप याःगु दु । 

     To join the meeting on Google Meet, click this link: 

https://meet.google.com/mwr-udtf-vzh 

 

Or open Meet and enter this code: mwr-udtf-vzh

पाहाँचह्रेया खुन्हु जूगु हिंसात्मक घतनायात कया नेवाःतय्गु मंकाः विज्ञप्ति

 येँ । नेपाःया स्वनिगःया थीथी जिल्लाय् च्वंपिं नापं देशं पिने नं थीथी देशय् च्वनाच्वंपिं नेवाःतसें पाहांचःह्ेया दिं वंगु चैत्र १५ गते येँया तिनकुने जूगु घटनायात कया मंकाः विज्ञप्ति जारी याःगु दु ।

 न्याम्ह नेवाःया पहलय् जूगु थुगु मंकाः विज्ञप्ति नीस्वम्हेस्यां जारी याःगु खः । नेपालभाषा, अंग्रेजि व नेपाली भाषां याना स्वंगू हे भाषां पिथंगु विज्ञप्तिइ घतनाया दक्वं पक्षय् पारदर्सि अनुसन्धान याना घतना यायेत जिम्मेवार तथा घतना जुइत उस्केय् याःपिं समेत दक्वसित माःमाःकथं दन्द सँजाय बिइत व सकलें पिदितपिन्त माःमाःकथं क्षतिपुर्तिया व्यवस्था यायेत माग याःगु दु । विज्ञप्तिइ थुगु कथं न्ह्यथनातःगु दुः ‘ने.सं. ११४५ चिल्लागा पाहाँचह्रे सुक्रवार कुन्हु आदिवासी नेवाःतय्गु आदिभूमि नेपाःगाः अर्थात स्वनिगलय् जूगु दंगा, हिंसा व अराजक गतिविधिया झ्वलय्  निम्ह होनहार नेवाः ल्यायम्हपिं सबिन महर्जन व सुरेश रजकयात स्याना ब्यूगु प्रति जिमिगु गम्भीर दुख प्वंकुसें व घतनाया सन्दर्भय् पारदर्सि छानबिन यायेत अले, दोसिपिन्त हद तकया कारवाहि यायेत नापं पीडितयात न्याय बिइत जिमिगु इनाप दु। सबिन महर्जन द्राइबर ज्या यातायात व्यवसाय याना सामान्य मध्यमस्तरीय जीवन हनाच्वंम्ह कर्मसील ल्यायम्ह खः। निशस्त्र युवायात म्वास्सां म्वास्सां गोलिं कयेकेगु आदेस ब्यूम्ह अले निहत्था मनूयात विवेक मतसें गोलिं कयेकिइम्ह मनूत म्हसिइका इमित कानूनी कारवाहि यायेमाः।

सुरेश रजक पत्रकारीता पेशाया झ्वलय् सकलसिनत घटनाया बारे जानकारी बिइगु बुखँ मुंकेगु ज्या यानाच्वंबलय् अराजक जत्थां हमला याना मि च्यानाच्वंगु कोथाय् कुनाबिइवं वय्‌कः म्वाःम्वाकं हे मिं छ्वया सीमाल। थुगु घटनाया सत्यतथ्य मालास् थजाःगु अमानवीय नियोजित हत्याया दोषि म्हसिइका हद तक्कया सँजाय व कारवाहि जुइ हे माः। व बाहेक नेवाः कानून व्यवसायी राज सुवाल व प्रेम श्रेष्ठया ज्याकू छ्वयेका बिया वंगु २५–३० दँ निसें या मूवंगु भ्वँ दस्तावेज अभिलेख त नास यानाब्यूगु दु। अथे हे मेमेथासय् नं तोडफोड, मि तयेगु, लुतेय् यायेगु थें जाःगु भौतिक क्षति नं यक्व हे थासय् याना ब्यूगु दु। राजनीतिक परिवर्तनया नां बिया जुइगु थजाःगु हिंसात्मक व अराजक गतिविधिया सिकार निर्दोष नेवाः समुदाय पाखें गुलि जक भोगे यायेगु रु नेवाः समुदाययात बलि बिया सत्ता व भत्ताया राजनीति यायेगु हरकत स्वीकार्य जु हे मजू। स्यंगु भौतिक साधन ला क्षतिपुर्ति याना न्हू दयेके फै, तर म्वायेक म्वायेकं हमला याना स्याना ब्यूगु जीवन व हत्या श्रृंखलाया क्षतिपुर्ति सम्भव दु ला ? थ्व घतनाया दक्वं पक्षय् पारदर्सि अनुसन्धान याना घतना यायेत जिम्मेवार तथा घतना जुइत उस्केय् याःपिं समेत दक्वसित माःमाःकथं दन्द सँजाय बिइत व सकलें पिदितपिन्त माःमाःकथं क्षतिपुर्तिया व्यवस्था यायेत जिमिगु जोरदार माग न्ह्यब्वइच्वना।’

मंकाः विज्ञप्तिइ ल्हाःचिं तयादीपिं थुगु कथं दुः १) डा. शान्तवीर सिंह तुलाधर, २) त्रिभुवन तुलाधर, ३) लाभरत्न तुलाधर, ४) डा. विजय सैंजु, ५) डा. लक्ष्मी भक्त शिल्पकार, ६) भिक्षु आनन्द, ७) श्रीकृष्ण महर्जन नेवाः, ८) डा. रोशन श्रेष्ठ, ९) शान्त प्रकाश श्रेष्ठ, १०) कमल प्रसाद श्रेष्ठ, ११) कस्तुरी श्रेष्ठ,  १२) योगेन्द्र श्रेष्ठ, १३) द्रबिन कर्माचार्य, १४) राम शरण मानन्धर, १५) अमिर महर्जन, १६) देवराज महर्जन, १७) डा. प्रसन्नलाल अमात्य, १८) जीवन पति श्रेष्ठ, १९) सुमन श्रेष्ठ, २०) गंगा बहादुर नेम्कुल, २१) अरुण रंजितकार, २२) सुदय शिलाकार, २३) नरेश नेवाः

किपूया पुलांगु नां : गुँ दे

(राजेन्द्र कुमार पुताजुया जन्म ने.सं. १०९० अंलागा ४ सं किपूया दकले च्वय् क्वाच्वय् जूगु खः । वय्कः MBA नापं पत्रकारिताय् जुनियर डिप्लेमा सिदयेकादी धुकूम्ह खः । किपू, कीर्तिपुर, प्याकिं थें जागु किपूया पत्रिकाय् सम्पादक जुयादी धुंकूम्ह वय्कः नं इलय् व्यलय् पत्र पत्रिकाय् लेख नं च्वयादी । नापं थौं कन्हय्या कविपिं ल्ययेमाः सा दकले न्हय ने वइम्ह छम्ह शसक्त न्हूम्ह कवि, किपूया कायमचा खः । सं.)

राजेन्द्रकुमार 'पुता'

चर्चा परिचर्चाया झ्वलय् महत्वपूर्ण थाय् च्वनीगु नेपाःया छगू गांया नां काये माल धाय्वं इतिहासय् नं वर्तमानय् नं वया च्वनीगु थाय् किपू हे खः । यक्व इतिहासकार, अनुसन्धानकर्ता व विद्वान विज्ञपिंसं थनया इतिहास व वास्तविकता बारे थी थी तथ्य त लुइकुगु दु ।

त्वनिगःया दक्कले च्वय् समुद्री सतहं ४८०० फीट (१४१८ मीटर) त:जागु किपू देय्यात Hill Town या नाम नं गनं गनं उल्लेख यायेगु याः । अर्थात् थ्व स्वनिगःया दक्कले च्वय् लाःगु छगु शहर जूगु कारणं डांडाया शहरया नां मनुतय्सं तयेगु याः । तर, किपूयात गुँदै, पद्मकाष्ठगिरी (पद्मकाष्ठपुर), कीर्तिपुर, नाप नापं गनं गनं 'क्यपू' धका: उल्लेख यायेगु याना: वया च्वंगु दु । स्वनिगःया मेमेगु वस्ती थेंतुं जूसां किपूया छगू ब्यागलं अस्तित्व व ब्यागलं म्हसीका (परिचय) दु । थुकिया पलिस्थाया सम्बन्धय् कया: विद्वानतय्सं विभिन्न तथ्यत लुइकुगु दु । दक्कले पत्याः याये बहःगु तथ्य जुजु शिवदेव तृतिया जूवःगु दु । थौंस्वया: करीव ९०० (गुस: दं) न्हय: नेपा: चा:हिला: थनया अभिलेख व इतिहासबारे पिथना दीम्ह भाजु बेन्डलजुं जुजु शिवदेवया वि.सं. ११७७ (ने.सं. २४०) व वि.सं. ११८० (ने.सं. २४३ या निगू अभिलेख लुइकुगु चर्चा यानातःगु दु । थुकिया कथं स्वयेबलय् किपूया पलिस्था विक्रम या १२ औ शताब्दी (ने.सं.या स्वंगूगु शताब्दी) पाखे जूगु खनेदु । नेपा:या निम्ह लिच्छिवी शिवदेव जुजु जूगु खनेदु, तर थ्व स्वम्हम्ह चाहिं ठकुरी वंशयाम्ह खः । वय्कःयात बंशावलीइ सदाशिवदेव नं धायेगु याः । किपूया पलिस्थाया बारे केशर पुस्तकालयया वंशावलिइ च्वयातः कथं 'जुजु शिवदेवजुं कान्तिपुर व ललितपुर शहरया लिक्क प्रान्तिय पर्वतभाग नैऋत्य दिशाय् कलिगताब्द ३९४२ य् (?) छगू देय् दयेकल' धकाः धयातःगु दु । अथे हे मेगु बंशावलिइ 'थ्व जुजुं निगू शहरया लिक्क 'पर्वत काष्ठ गिरी त्रिकोण यानाः छगू तःधंगु देय् दयेकल' धका च्वया तःगु दु । थुकिं सी दु - जुजु शिवदेवं छगू डांडाय् बस्ती यानाः कीर्तिपूर धका: नां छूगु खः । तर, प्राचीन इलं निसें थन बस्ती दुगु खनेदु । प्रचलित वंशावलिइ गोपाल बंशी जुजुपिनिगु पालय् हे थन बस्ती दय् धुंकूगु खनेदु । आनं किपूया ज: ख:, गोपाली (ग्वाः) तय्गु बस्ती दनि । नापं किपूया था बहाः त्वालय् ग्वाः तय्गु अस्तित्व तच्वकं महत्वं जाः धैगु धापू दु । थन ग्वाः जातिया अस्तित्व न्हंके मज्यू धैगु नं धापू दु । यदि अथेजुल धाःसा ग्वाःत माला हयाः थन तये हयेगु याः धैगु थन न्यनेदु । थुकिं सीदु थ्व प्राचीन थाय् प्राचीन बस्ती दुगु थाय् खः । थन "ग्वाः पुखू" धका: छगू पुखूया नामाकरण याना तःगु नं थुकिया प्राचीन इतिहासनाप स्वाना च्वंगु दु धैगु वंशावलीया तथ्यया लिधंसाय् धाये छि । उकिं किपूयात मध्यकालीन परिभाषा कथंया छगू शहरया रूपय् व्यवस्थित बस्ती दयेकेगु ज्या जक जुजु शिवदेवं याःगु खनेदु । छगू थाय् 'पुर' धायेकेत अबले अनया बस्ती सुरक्षाया हिसावं मजबूत जुइमाःगु अर्थात् बन जंगल दयाः नं चाकःलि पःखाः दयेमाःगु (गढ), मेगु अन सांस्कृतिक रूपं विकास नं जुइमाःगु खः । जुजु शिवदेवं किपूयात 'कीर्तिपुर' धकाः थ्व हे अर्थय् नां तःगु खनेदु । थ्व शिवदेवया कीर्ति फैले याइगु कृति जूगु कारणं थ्व थाय् 'कीर्तिपुर' जूवन धैगु वंशावलीकार पिनिगु दावी दु । जुजु शिवदेवं थनया 'बल्खु' खुसिइ बं पना ब्यूगु खं न वंशावलीकार पिंसं च्वया तःगु दु । थुकिं न छु सी दु धाःसा किपूया पलिस्था नाप थनवा पेशागत ज्या यायेत नं सुविधा याना व्यूगु खः ।

तर, थुलि खयानं 'किपुया' पुलांगु नाया बारे तथ्यत मालेगु खःसा 'पद्मकाष्ठ गिरी' व 'गु दे' निता लुया वै । 'पद्मकाष्ठ गिरी' धैगु नां पुलांगु मखु धैगु विज्ञपिनिगू धापू दु । किपू प्राचीन बस्ती खःसां 'पद्म काष्ठगिरि' प्राचीन मखु । 'गिरी' धैगु डांडा खः ।

किपूया पुलांगु नां 'गू दे' खः धैगु तथ्य अनुसन्धान कर्ता तय्सं लुइकूगु सिज: पौ व ल्वहंपौ पाखें सी दु। किपूया पुरन्दरसिंहया पालय्यांगु सिज:पौ, गुगु ने.सं. ७०७ (वि.सं. १६४३) सं च्वयातःगु खः । थनया महत्वपूर्ण थाय् व द्यः बाघभैरव (गुकियात स्थानीय मनूतय्सं आइद्यः, आजुद्य: नं धाः) यात 'गुं दे स्थानाधिपति' धकाः च्वया तःगु दु । छुन थाय्या नांजाःम्ह द्यःयात व थाय्या 'अधिपति' धायेगु याः । थ्व कथंनं बाघ भैरवयात 'गु दे स्थानाधिपति' धयातःगु खनेदु । तथ्यं किपूया पुलांगु नां 'गु दे' खः धैगु पूष्टि जू वः । अथे हे 'गु दे' छगू नांजाःगु किल्ला (क्वाढ) खः धैगु नं गोपाल वंशावलीइ उल्लेख याना तःगु खने दु ।

यलया जुजु अभय मल्लया पालय् यलया 'क्वाछे' या भारदार कीर्तिपालं भुखाय् ब्वयाः अनिकाल जुया च्वंगु इलय् किपूया 'गु दे' व 'गोछे' धाःगु 'क्वाथ:' (किल्ला) कब्जा याना: विद्रोह याःगु खः । उकिं केन्द्रं (त्रिपुर) कार्यवाही यानाः निगू नं किल्ला चायेकुगु खन गोपाल वंशावलिइकार पिनिसं न्हयथना तःगु दु । थुथाय् न्हयथने बहःगु खँ छु धाःसा थनया लायकु त्वालय् थौं कन्हय् दरवारया अवशेष तक नं मदय् धुंकल । लाय्कुलिइ दरवार दै धैगु सकसिनं स्यूगु खं खः । तर थन नांजक दनि सिवाय् छं अवशेष मदय् धुंकूगु कारणं व सुं नं अनुसन्धाता तय्सं ल्वहंपौ सिज: पौ लुइके मफुनिगु कारणं छु खः धकाः अझ नं धाये फूगु स्थिति मदुनि । तर थनया लायकु गा.वि.स. भवन दुगु थाय्यात 'गुलु क्वाथ' धका: पुलांपिसं धाय्गु याः । गनं थ्व 'गुन्दे क्वाथ' या हे अपभ्रंस रूप ला मखुला धैथें नं च्वं । यद्यपि थन अज्याःगु अवशेष लुइके फूगु मदुनि । थ्व थाय् मेगु थाय् सिबे च्वय् लाक्क दयेका तःगु दु । थुकियात हे 'गुन्दे क्वाथ' धाइगु खःला ? थ्व विषयस तथ्यत माले हे मानि । न्हयागु थजु थन 'क्वाथ' किल्ला ला दुगु हे खत । थुकिया आधारय् नं झीसं अनुमान याये छिं कि थ्व थाय् किपूया पुलांगु नां 'गुं दे' खः । यलया कीर्तिपालं कब्जायाःगु 'क्वाथ' नं थ्व हे जुइ, छायुधाःसा थुगु इलय् किपू यलया छगु प्रान्त जुया च्वंगु खः । थुकथं किपुया सिज:पतिइ 'गु दे' या खं न्हयथना तःगुलिं नं थनया पुलांगु नां 'गु दे' हे खने दु । मेगु खं, थनया पुलांगु म्येय् (खतुं थ्व गबले चिनातःगु सीमदु) 'पद्म काष्ठ पुरी देय्' धकाः न्ह्यथना तःगु दु ।

अथे 'गुद स' धकाः बाघभैरवया नां नापं न्हयथना तःगु दु - ('पालयाक श्री बाघभैरवया नाम गुदेस') थ्व कथ 'गु दे' तःग थासय् चर्चा याना तःगु नां धका: सी दु । अथे हे बाघ भैरव दुगु थाय्यात स्थानीय मनूतय्सं 'गुनय्' धायेगु याः । आः हे अथे धया वया च्वंगु दु । गुनय् धायेगु नं 'गु दे' या अपभ्रंस रूप खः धकाः धाये छिं ।

मेगु ख धायेगु खःसा, थ्व थाय् 'गु देय' हे धाये ल्व:, छाय्धाःसा थनया अधिकांश थासय् न्हापा निसें जंगल दु । गुगु जंगलया अवशेषया रूपय् आः हे नं भच्चा' भच्चा दनि । ५० दं न्हय हे थनया देय् क्वय् जंगल यक्व दुगु खः, धकाः थनया बुरा पाका तय्सं धायेगु न याः । थ्व कथं किपूयात 'गु दे' धायेगु नं ल्वः ।

न्हयागु थजु, किपू देय्या नाया विषयय् दुवाला वं वनेबलय् 'गुं दे' यात हे पुलांगु ना कथं नालेमाः । आःतक लूगु तथ्यया लिधंसाय् झीसं थथे धाये फु । तर, अथे सां नं झीस किपूया वास्तविक परिचयया बारे अझ नं दुवाला स्वय्माःगु जरूरी दु ।

क्यान्सर पिडीत दिपिका श्रेष्ठयात आर्थिक ग्वाहालि यायेत इनाप

येँ ।  ब्लड क्यान्सरनाप ल्वानाच्वंम्ह दिपिका श्रेष्ठयात ग्वाहालि यायेत वय्कःया छेजःपिंसं इनाप याःगु दु ।  

येँ महानगरपालिका वडा नं. १९ सुन्तागल्ली च्वनादिम्ह दिपिका श्रेष्ठ थ्यमथ्यं प्यदँनिसें ब्लड क्यान्सर ल्वय्लिसें ल्वानाच्वंम्ह खः । 

थौंकन्ह्य भारतया डिल्लीइ च्वंगु म्याक्स सुपर स्पेसियालिटी हस्पिटललय् वासः यानाच्वंगु दु ।   

वय्कःयात वासः यायेगु झ्वलय्१ करोड २० लख खर्च जुया आर्थिक अवस्था कमजोर जूगुलिसें स्थानीय सरकारं बियावयाच्वंगु आर्थिक ग्वाहालिई  म्हो जूगु हुनिं थ्यंमथ्यं ८० लख अतिकं आवश्यक जूगुलिई आर्थिक ग्वाहालिई यानादिइत सकलसित इनाप याःगु दु । 

ब्लड क्यान्सर ल्वय्या वासः यानाच्वंम्ह दिपिका श्रेष्ठयात  आर्थिक ग्वाहालि यायेत सिटिजन्स बैंकया न्यूरोड कचाया खाता नं 0070100001490010  वय्कःया भारतया मो. ल्याः +91 93193 95461 र नेपाःया मो. नं. 9841133618  ल्याखय् स्वापू तयादिइफै । 

नेपालभाषा केन्द्रीय विभागया ई लाइब्रेरी छ्यलेगु तरीका

 

कीर्तिपुर ब. सहकारीया ग्वसालय् हिदान ज्याझ्वः जुल

 कीपू । कीर्तिपुर बहुउद्देश्य सहकारी लि. या ग्वसालय् हिदान ज्याझ्वः जूगु दु । 

वंगु चैत्र २ गते संचवाः कीपू नगरपालिका वडा नं. ९ तगवःपि  न्हूँबजारय् हिदान ज्याझ्वस स्वीनिम्ह म्ह मिजं व  झिंनिम्ह मिसा याना  पीप्यम्ह हिदातापिसं हि बियादिगु खः । 

कीर्तिपुर बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्थाया २५ दँ क्यंगु लसताय् हिदान ज्याझ्वःगु ग्वसा ग्वयादिगु खः । 

कीर्तिपुर बहुउद्देश्य सहकारीं दँय्दसं छक्वः हिदान ज्याझ्वःलिसें थीथी ज्याझ्वः न्ह्याकावयाच्वदंगु संस्था खः । 

महाकवि गिरिजाप्रसादया जीवनी : छपुलु

डा. बाल गाेपाल श्रेष्ठ

नेपालभाषाया छम्ह सशक्तम्ह कवि गिरिजा प्रसाद जोशी ४९ दँया बैसय् २०४४ साल भाद्र २२ गते येँयापुन्हिकुन्हु बहनिसिया ९:३० ताईलय् टिचिङ अस्पतालय् दिवंगत जुयादिगु खः । वय्क मदया नेपालभाषाया जक मखु नेपाःया भाषा साहित्य ख्यःया नितिं अपूरणीय क्षति जुगु दु । थुगु च्वसुई वय्कःया सामान्य परिचय बीकथं वय्कःया जीवनी उलेगु कुतः यानागु दु ।

 

लजगा व परिवार

कवि गिरिजाया जन्म वि।सं। १९९५ साल चैत्र महिनाया चिल्लागा द्वादशीकुन्हु जुगु खः । वय्कलं २०१३ सालय् एसएलसी पास यानादिल । २०२६ सालय् थ्यंका आई ए अले २०३२ सालया दुने बीए बीएष् यानादिल ।

“जीवनय् थम्हं अनुभव यानाः सृजना यायेगु साहित्य हे च्वन्ह्याई” धकाः इलय् ब्यलय् धयादीम्ह वय्कलं थःगु जीवनय् थीथी लजगाः यानादिल । २०१२-१३ साल पाखे वयकलं पिपा जागिर नया दिल । अथेहे टक्सारय् खरदार जुयादिल । २०१७ सालय् रोड ट्रान्सपोर्ट अर्गनाईजेसनय् नोकरी यानाः हेटौँडाय् तःदँ च्वनादिल । न्ह्याग्गु ज्या याना जुसां न्ह्याथाय् वंसां थःगु मांभाय्या सेवा यायेगु ज्याय् धाःसा वय्कः गब्लें ल्यूने लाःगु खनेमदु । हेटौँडाय् नं वय्कलं नेपालभाषा ख्यः चकंकेत अनया मनूनय्त सचेत याना मुंकादिल ।

थुकथं इलय् व्यलय् थीथी लजगालय् तक्यना दिसां वयकःया जीवनया तहाः ई शिक्षण पेशाय् हे फुकादिल । भाग्योदय उच्च मावि प्राइमरी स्कूल जबले हे वय्कः शिक्षक जुयादिल । २०२४ सालपाखे आनन्दकुटी बोर्डिङ्ग स्कूलय् शिक्षक जुयाः दिल । वयां ल्यू बालकुमारी मावि, शान्ति शिक्षा मन्दिरय् नं ब्वंकेगु यानादिल । २०२५ साल लिपा सक्वय् भाग्योदय उच्च मावि मावि शिक्षक जुया झासेंलि वय्कलं ज्यूताछि हे शिक्षक लजगायाना दिल । २०३८ सालतक वय्कलं भाग्योदय उच्च माविलय् हे अंगे्रजी व नेपालभाषा शिक्षक कथं सेवा यानादीगु खः । २०३८ सालय् वय्कः थीथी कारणं भद्रबासया आदर्श माविलय् झायादिल । अनं ल्यू २०४० सालय् चुगाँमय् च्वंगु राष्ट्रिय उच्च मावि हेडमास्टर कथं झायादिल । हेडमास्टर जुजुं हे वय्कः २०४४ साल भाद्र २२ गते ४९ दँ या वैशय् मत्यवं मन्त ।

२०१७ सालय् वय्कःया इहिपा मय्जु हरिमाया श्रेष्ठ नापं जुगु खः वय्कलं थः जहान हरिमाया जोशीया काय्पिं कुञ्ज जोशी व यचु जोशी अले म्ह्याय्पिं अमृत लक्ष्मी जोशी व सुविस्ता जोशीयात त्वःता झाःगु खः ।

 

व्यक्तित्व

 

 क. साहित्य संगीत व कला

नेपालभाषा ख्यलय् वय्कःया सृजना २०१३ साल न्ह्यः हे जुगु खनेदु । २०१३ सालय् त्रिचन्द्र कलेजय् जुगु साहित्य सम्मेलनय् दक्कले न्हापा सिरपा त्याकादिल । वयां ल्यू नं वय्कलं थीथी थासय् थःगु रचनाय् सिरपा त्याकूगु न्यनेदु । सक्वय् दबु प्याखं ख्यलय् वय्कलं दँय्दसं थें प्याखं च्वयाः, प्याखं स्यना, म्ये च्वयाः, म्ये हाला अभिनय यानाः तःधंगु योगदान बिया झागु खः । २०१८ सालय् चिराग सफूकुथी स्वनेगु, २०३२ सालय् जयबली क्लब स्वनेगुलिइ भूमिकाम्हिता भाषा ख्यलय् उगु संस्थातय्त न्ह्यज्याकेगु ज्या यानादीगु नं लुमंके बहजु ।

थः हेटौँडाय् च्वनादिगु इलय् अन नेपालभाषाया पुचः स्वनेगु, नेपालभाषाया थीथी गतिविधी न्ह्याकेगुलिसें हस्तलिखित पौ पिथनेगु व “गथु” रजिष्टर पौ पिथनेगुलिई नं वय्कःया ल्हाः दु ।

भाग्योदय हाईस्कूलय् मास्टर जुयाः वसेंलि वय्कलं सक्वय् न्हू प्रतिभात ब्वलंकेत थःगु ई क्षमता, जाँगर व जोस सकतां छ्यलादिल । भाग्योदय स्कूलय् वय्कलं विद्यार्थीतय् चेतनाया स्तर थकायेगु ताः तयाः इलय् ब्यलय् थीथी ज्याझ्वःत न्ह्यब्वया दी । गब्लें साहित्य मुंज्या, गब्लें बादविवाद, गब्लें वक्तृत्वकला प्रतियोगिता आदि । वय्कःया अज्यागु ज्याझ्वःलं विद्यार्थीतय् दथुई उत्साह उमंगनापं जोश व जाँगर थनाब्यू । विद्यार्थीतय् दथुइ छगु कथं वय्कलं हलचल हे हयाबिल । तर पञ्चायती राजनीतिइ महत्वपूर्ण थाय।् कयाच्वंम्ह भूतपूर्व मन्त्री जोगमेहेर सञ्चालक समितिया अध्यक्ष जुयाच्वंगु उगु स्कूलय् वय्कःया थ्व ज्याझ्वःत स्वतन्त्रं न्ह्याकेत थाकुल । आखिरय् दिकेत बाध्य जुल ।

स्कूलय् “भाग्योदय” साहित्यिक ‘न्ह्यलुवाः’ २०२९ थें दैनिक ल्हातच्वया पौ विद्यार्थीतय्पाखें पिथंकेगुलिइ नं वय् कःया ल्हा दु ।

स्कुलं पिने यनाः नं वय्कलं २०२६–२७ सालपाखे उग्र सफूकुथिइ वाः पतिकं शुक्रवाः, शनिवाः साहित्य, वादविवाद व वक्तृत्वकला ज्याझ्वःत न्ह्याका यंकादिल । उकिं सक्वय् झन् हे हलचल याना बिल । महितातय् मिखा अन नं थ्यन । कवि गिरिजाया ज्याझ्वलं ढोंगी राजनीति याना च्वंपिन्त हन्ता जुइगु स्वाभाविक हे जुल । उकिं अन नं वय्कःया ज्याझ्वः दिकेत अपिं सफल जुल । अझ छन्हु सफूकुथिइ वनाच्वंम्ह कवि गिरिजायात गुण्डात लगे याना लिना छ्वःगु थ्यंक सक्वया इतिहास खः ।

तर ज्या याहे याइपिन्त पनीगु सुनां रु कवि गिरिजा छम्ह अज्याम्ह व्यक्तित्व खः गुम्हेस्या खँ न्यनेवं मनूतय्त प्रभावित मयासेँ मत्वतु । भाग्योदय स्कूलया नेपालभाषा पिरियडय् तक नं वय्कलं नेपालभाषाया विद्यार्थीतय्त उतिकं प्रोत्साहन बियाः उत्साहित यानां च्वनी । गुकिया परिणाम कथं हे सक्वया नच्चापिं ल्याय्म्हतय्सं सक्वया त्वाः त्वालय् नेपालभाषाया थीथी पुचः, खलतः स्वनाः बाःछि, बाःछि पतिकं साहित्य गोष्ठी न्ह्याका यंकल । नापं थीथी ल्हातं च्वया बाःछि पौ, लय् पौत पिथनेगु ज्या जुयाच्वन । ‘न्ह्यलुवाः’, ‘तिमिला’, ‘ज्यापु’, ‘ज्यामि’, अले मेमेगु नं यक्व ल्हातं च्वया पौत वय्कःया पे्ररणां पिदना च्वन । ‘ब्वसल’ सामयिक संकलन पिकायेगुलि नं वय्कःया उकथं तिबः दु ।

साहित्य, संगीत, कला व नृत्य ख्यलय् उतिकं प्रतिभा दुम्ह गिरिजा भाग्योदय स्कूलया बुदिँ हनेगु झ्वःलय् जुगु ज्याझ्वःलय् स्कूलय मिसा मस्तय्त थःपिसं हे लय्चिनाः न्हून्हूगु म्ये स्यना, हुला प्याखं स्यना २०२७÷२८ सालपाखे पिब्वगु ज्याझ्वः नं सक्वय् न्हुगु थालनी यानादिगु खः । वय्कःया म्येत अन तच्वकं लोकप्रिय जुल । लिपा स्कूलं बुदिँ हनेगु ज्याझ्वः हे दिका बिल, छाय् छाय् जुइक ।

हाकनं २०३४ पाखे जयबली क्लबया ग्वसालय् वाः पतिकं शुक्रवाः, शनिवाः टिकट सिस्टम साँस्कृतिक ज्याझ्वः न्ह्याकादिल । उब्ले वय्कलं नेपालभाषाय् यक्व आधुनिक लसं युक्त म्येत चिनादिल नापं न्हू प्रतिभात ब्वलंका दिल । लिपा व नं दित ।

सक्वं पिने येँ, यलः, ख्वपय् अले थीथी मेमेगु नेवाः बस्तिइ गन गन वय्कःया कृतित थ्यंगु दु अन अन नं वय्कःया व्यक्तित्वं मनूतय्त तच्वकं प्रभावित याःगु खनेदु । नेपालभाषाया गुगु नं दबुलिइ थ्यनकिं हे वय्कलं तच्वकं विवादास्पद न्हून्हूगु खँत ल्हानाः मनूतय्त न्ह्यपु चाचाहिका बी धुंकी । उकिं वय्कःयात थः चर्चाय् वयेत न्हून्हूगु विवादया खँत ल्हाना जुइम्ह ‘रजनीश’ पहःम्ह मनू धकाः तकं मनूतय्सं धाःगु न्यनेदु ।

वय्कःया उपन्यास ‘सिलुस्वाँ’ पिदना उकिया आलोचना चर्चा परिचर्चा न्ह्यज्यासेंलि नेपालभाषा ख्यलय् सिदयेक छक्वः कवि गिरिजा विरोधी व गिरिजावादीया ध्व थ्यंक खनेदन । नेपालभाषा ख्यःया छथ्वस्यां वय्कःया कृतित मब्वनेगु, मब्वंकेगु, मन्यायेगु ममीगु थ्यंक घोषणा यात धकाः उब्ले तच्वकं बय्बय् जुल । थुकिं नं वय्कः चर्चित जुल ।

वयां ल्यू वय्कलं थःपिसं नं बाखं, कविता, उपन्यास आदिया आलोचना नेपालभाषाया गतिविधीया टिप्पणीत नं पिथना दिसेंलि वय्कःया दृष्टिकोणं झन हे उप्वः विवाद पिथनाबिल । तर वय्कःया साहित्यिक धारणाया विरोध याइपिसं वय्कःया सृजनशील प्रतिभायात च्वछानाच्वंगु दु ।

 

ख० राजनीति

खय्तला कवि गिरिजा गब्लें हे प्रत्यक्ष राजनीति न्ह्यचिला दिगु मदु । तर वय्कःया च्वसां पिदंगु साहित्य अले वय्कलं म्हिता झाःगु भूमिकां न्ह्याब्लें छगू गतिशीलल राजनीतिया पक्षय् जबरजस्त वकालत याना वंगु दु ।

थःगु जीवनया प्रारम्भिक इलय् अर्थात् वय्कलं साहित्य सृजनाया ज्या न्ह्याकुसांलिसें स्पष्ट राजनीतिक बिचाः वय्कःयाके दु धायेगु पक्षय् जि मदु । तर वय्कलं थीथी थास्य् पिब्वयादीगु विचार अले सृजनायाना दिगु साहित्यय् लेँहेपुया च्वंगु भाव व बिचालं धाःसा वय्कः न्ह्याब्लें हे निर्धा, सोझा, सिधा, गरिब, शोषित, पीडित जनताया उज्वल भविष्यया नितिं निरन्तर चिन्तित व्यक्ति कथं खनेदु ।

न्ह्याब्लें हे थःत सहित्यया लँपु पिब्वय् चाहे जूम्ह कवि गिरिजा दुनें दुनें निमुखा जनतातय् निंतिं राजनीति यायेगुलि सक्रिय । खः वय्कः गुगु नं संघ, संस्थाय् ताउत च्वंगु मदु, तर जनताय् भिंगु राजनैतिक चेतना ह्वलेगु ज्याय् धाःसा न्ह्याब्लें न्ह्यःने दु । सक्वया ल्याय्म्हतय्त राजनैतिक चेतना थनेगुलिइ वय्कःया योगदान उल्लेखनीय दु । वय्कः सुं व्यक्ति विशेषया विरोधी मखु तर अन्याय अत्याचार, शोषण, दमनया हतियार ज्वनाः चीमिपिं जनतायात वाथावाथा कंकाच्वंपिं व्यक्ति, व्यवस्था राजनीति सकतांया सक्रिय विरोधी खः उकिं हे प्रतिगामी राजनीतिया ठेकेदारतय्सं वय्कःया म्हुतुप्वाः तिकेत अनेकन प्रयास यात । दाँ बियाः गुण्डातय्त दाय्के बीउ उजं थ्यंक ब्यूगु उदाहरण सक्वय् यक्व दु । धेबा कयाः वय्कःयात दायेगु जिम्मा ज्वनावःम्हछम्हेस्यां “धेबा वियां छन्त दाइला गिरिजा” धकाः वय्कः यात हे न्यंक वःगु घटना समेत कवि गिरिजां न्यंकेगु यानादी ।

वय्कःया राजनैतिक विचः खाना ग्याना हे २०३६ साल चैत्रय् सक्वय् बहुदल व निर्दलया ल्वापुइ छम्ह प्रधानपञ्चया काय् सीगु झोलय् तात्कालिन गृहमन्त्री जोगमेहेर श्रेष्ठं प्रतिशोध कायेत सक्वया मेमेपिं निर्दोष बासलं ९५०० मल्याक मनूत नापं वय्कःयात गिरफ्तार याकाः ‘ज्यानमारा’ यायेगु दुष्प्रयास यानाः लच्छि मयाक कुना नं बिल । तर लिपा उगु मुद्दाय् वय्कःयात सफाइ बिल । अथे हे वय्कः नापया राजनैतिक मतभिन्नताया कारण २०३४ सालपाखे भाग्योदय माविलय् रोलक्रम कथं कामू हेडमाष्टर जुगु सहयाये मफया लितु लिनाः टे«निङय् वनाच्वंम्ह पुलांम्ह हेडमाष्टरयात टे«निङ क्वमचायेकं हे लितहयाः हेडमाष्टरं लिगंगु नं न्ह्यथने बहःजू । लिपा नं वय्कःयात व स्कूलय् माष्टरं तकं लिगनेगु कुतः अमिसं याना च्वन ।

इलय् ब्यलय् वय्कःया चिन्तनय् अस्थिरता दुसां वय्कः माक्र्सवादी बिचालं मुक्त धाःसा मखु । वय्कलं प्रगतिशील विचारयात न्ह्याब्लें कःघाना हे च्वंगु खँ वय्कलं व्यक्त यानादीगु थीथी इलय्या थीथी विचालं प्रष्ट याः । नेपालभाषा मंकाः खलःया नायः पद्मरत्न तुलाधरया विचार कथं “कवि गिरिजा नेपालभाषायाम्ह जक मखु नेपाः राष्ट्रयाम्ह अझ संसार न्यंकया शोषित पीडित गरिब जनताया पक्षय् च्वइम्ह प्रगतिशील, क्रान्तिकारी माक्र्सवादी कवि खः ।”

माक्र्सवाद प्रति वय्कःया स्पष्ट झुकाव वय्कलं च्वयादीगु ‘मन्त्र’ खण्डकाव्यस व्यक्त जुयाच्वंगु झीसं खना । ‘देगः’ पतिइ समालोचक जगदिश चित्रकारयात च्वयादिगु लिसलय् नं वय्कलं थःगु राजनैतिक विचाः स्पष्ट व्यक्त याना दिगु दु ।

दक्कले लिपा, वय्कःया जीवनय् अन्तिम रुपय् सार्वजनिक मूज्याय् ९ ततला ११०७ कुन्हु सक्वय् प्रगतिशील साहित्यिक समाजया ग्वसालय् जुगु लय् साहित्य मूँज्याय् थ्यंका वय्कलं भाषाय् सना च्वंपिंसं तप्यंक राजनीति यायेमाःगु बिचाः व्यक्त यानादीगु खः । अन वय्कलं ‘झी भाषाया अधिकारया निंतिं हाला च्वनापिं लिचिलेगु खँ मदु, झीसं तप्यंक राजनीति याना च्वना धकाः न्ह्यचिलेमाः । राजनीति ल्हातय् लाका च्वंपिसं मनपरी यानाच्वंगु दु । भिंगु बिचाः दुपिंसं राजनीति मयाकं भाषाया अधिकार कायेफइ मखु उकिं राजनीति हे झीसं थःगु ल्हातय् लाके माः ।’ धयादीगु खः ।

 

ग० भाया मतिना

वास्तवय् कवि गिरिजा मांभाय्या मतिनां झूचाःम्ह व्यक्ति खः । जिन्दगीभर वय्कःया चिन्तनया विषय मांभाय् गुकथं च्वन्ह्याकेगु धयागुलि हे जक जुयाच्वन । न्ह्याम्ह मनू वय्कःया थाय् थ्यंसां नेपाःया उपेक्षित भाषातय् मर्म प्वंकेगु अले उपेक्षित भाषा भाषीया जनतातय्के चेतना थना भाषा च्वन्ह्याकेगु बिचाः वय्कलं व्यक्त यानादी ।

 

गुगुनं स्वार्थय् थःगु मांभाय् त्वःतेगु पक्षय् वय्कः याके मदु । वय्कलं मांभाषा त्वःता मेमेगु भाषां च्वयाः ख्याति कमेयायेगु लोभ गब्लें मया । अले वय्कःया कवितात छक्वः अनुवाद यानाः साझा प्रकाशनं नेपालभाषां अनुवाद धका उल्लेख मयासें पिथने धकाः धाबले वय्कलं अस्विकार याना दिल । वय्कःया धापू खः दकले न्हापां नेपालभाषां च्वयेगु मेमेगु भाषां पिथनेमाःसां अनुवाद धकाः जक पिथनेगु । नेपालभाषायात स्वाहाने दयेका खय् भाषाय् च्यः जुयाः तलब नःवंपिं स्वार्थीतत्वतय्त वय्कलं न्ह्याब्लें कुंखिना झाल ।

 

भाषा नीति स्पष्ट मदुगु अले गलत भाषा नीति ज्वना नेपालय् राजनीति यानाच्वंपिं फुक्क व्यक्ति अले पार्टीतय्त वय्कलं न्ह्याब्लें हे सहमयाः । प्रगतिशील लेखक कलाकार संघया अस्पष्ट भाषानीतिया हुनिं वय्कः उगु संघपाखें हे बिमुख जुयाः व वनागु उकिया दुजतय्त ब्वः बियाः छ्वयागु खँ नं बरोबर उल्लेख यानादी ।

९ तछलागा ११०७ स सक्वय् जुगु प्रसासया गोष्ठिइ हे वय्कलं अन्तिम रुपय् भाषा नीति सम्बन्धी थःगु स्पष्ट धारणा न्ह्यब्वया झाःगु दु । अन वय्कलं त्रिभाषीय सूत्रया उल्लेखयासेँ “नेपाः थुज्वःगु थीथी भाषा दुगु देशय् फुक्क भाषायात ब्वलंकेगु निंतिं त्रिभाषीय सूत्र कथं ब्वनेकुथिइ शिक्षाया माध्यम मां भाषायायेगु अले प्रत्येक विद्यार्थीं देशय् दुनेया छिमेकी भाय् छगु व देशं पिनेया अन्तर्राष्ट्रिय भाषा छगू अनिवार्य स्यनेगु व्यवस्था यायेमाः ।” धयादीगु खः । भाषा सम्बन्धी वय्कःया थुगु धारणा नेपाः थुज्वःगु बहुभाषीय देशया निंतिं नाले बहगु प्रगतिशील विचार खः ।

 

कृति

कवि गिरिजां ४९ दँया चिकिचा हाकःगु जीवनय् नं ल्हा, म्हुतु चुलाकेगु लजगा यानाः नं ७० गुति सफूतिं मयाक सृजना याना वंगु धलः खनेदये धुंकुगु दु । अझ बांलाक्क माला स्वत धाःसा मेमेगु कृतित नं पिमदनी धकाः धायेमफु । काव्य, प्याखं, उपन्यास, म्ये सफू याना आतले पिदने धुंकुगु सफुतय् धलः थथे खः ।

 

काव्य– पालिख्वाँय्, आगं, द्वकचा ल्याहाँ ल्याहाँ व, सुथनापं सुथय्सुथय्, गिरिजाप्रसादया गद्य कविता, तवन अले खण्डकाव्य, मन्त्र, बुद्धनुगः ।

 

प्याखं– बाखा छेँ, हाकु स्वाहाने ।

 

उपन्यास– धकिं, छि स्याना हत्या, सिलुस्वाँ, भाजंमिखा, लक्ष्मी–सरस्वती, व गमला थ्व खै थलः, व ल्वहँ जि झ्वाल्ला ।

 

म्ये– हाइ हाइ रे थ्वँया बात्चा, जनताया म्ये–छब्व ।

 

थ्वया बाहेक सितु, झी, तय्जु, मित्याः, देगः, इनाप, आदि पतिइ वय्कःया यक्वः फुटकर कविता, म्ये, आलोचना, व्याकरण, भाषा सम्बन्धी लेख रचनात पिदंगु दु ।

 

पे्रसय् वनाच्वंगु व पिमदंनिगु सफूतय् धलः थुकथं दु–

ल्वहँमा–महाकाव्य, लिसः वा म्ये, खुसि पारी च्वंम्ह ल्यासे, ध्याचः, बुँख्याचा–स्वंगुलि बाखं, अप्पाबाकु, बाखंपा, जिगु जन्म, किपा, हुल्याहा, खलुं, मातृभूमि, जि मुल्याहा, द्वहलपा, हेच्लाः माँ नेपाः, जि जुजु मन्त हँ, सुथ, छगू म्ये सफू, निस्कर्ष, किसिदुम्बो ९गीति काव्य० उपन्यासय् कँझाः, सिमा साक्षी, ले ले क्वेँ क्वेँ, समाजया ध्याचलय्, येँ शहर यमि गामा । प्याखंनय् – जिला ज्यापु जूवने, छगू ब्वसा, वरवादी स्वैगु, थ्वँ गुलु मास्टर, भूल, भ्वातिं, मिसा पासा, पश्चाताप, कलंक ।

 

थ्वया बाहेक वय्कलं स्वंगू फिल्म स्क्रिप्ट नं च्वयादिगु दु । चिपः निपः, लँपु व छगू नां प्राप्त मजू । थुपिं मध्ये छगू भिडियो फिल्म दयेकेत वय्कः थः हे जुयाः करिब आधा घण्टाया सुटिङ्ग नं सिधयेका दीगु खः । तर लिपा दिगु दितं जुल ।

 

थुकथं वय्कःया ३८ गु अप्रकाशित सफूतय् धलः खने दवःगु दु । अथे हे वय्कःया तना वंगु सफू धकाः क्वयेच्वंगु सफूतय् धलः पिदंगु दु–

 

उपन्यासत – वेँ, वाःचाः विश्व वियोग, प्याखंत – कलंकि अवतार, झं जक माया, पे्रमया अन्त, समाया ख्वबि, 

खण्डकाव्य – शान्तिया लँपुइ ।

 

थुपिं बाहेक वयकःया मेमेगु सफूत दइमखुत धकाः झीसं आः थथें धायेफइमखु । वय्कःया कृतितय् धलः विस्तृत रुपं पिथनेगु आवश्यक दु । नापं नेपालभाषा ख्यःचकंकेगु ताः तुना स्थापित जुगु थीथी संस्था अझ नेपालभाषा मंकाः खलकं वय्कःया पिमदनीगु सफूत पिथनेत विशेष कुतः यायेमाःगु खनेदु ।

 

वय्कःया थीथी कतितय्गु चर्चा थ्व बःचाहाकःगु च्वसुइ मखु ब्यागलं हे जुइमाःगु आवश्यक । उकिं कृतितय् चर्चा थन थुलि हे जक याये ।

 

विशेषता

कवि गिरिजा नेपालभाषा ख्यःया न्ह्याब्लें थिना च्वनिम्ह नगु खः । वय्कःया व्यक्तित्व अले कृतितय्सं वय्कःयात गब्लें हे झ्वाः मजुइगु स्वाँ याना ब्यूगु दु ।

 

वय्कःया दक्कले तःधंगु विशेषता खः– वय्कःया न्ह्यने वइपिं न्ह्याम्हसितं तच्वकं उत्साहित यानाः खँ ल्हायेगु । केवल वय्कः थः हे जक विख्यात साहित्यकार जुयाः सिना वनेगु चाहना गब्ले याना मदी । नेपालभाषाय् यक्व न्हू प्रतिभा ब्वलंकेगुलिइ नं वय्कलं उतिकं थःगु योगदान बियादिगु दु । वय्कःया महत्वपूर्ण उपदेश खः “जीवन व्यर्थय् फुसां मृत्यु सितिकं छ्वयेमते” न्ह्याब्लें वय्कलं भिंगु ज्या याना भिंगु लँय् वनाः सीत ग्यायेमते धका हे स्यना च्वनिगु । ‘का मस्त भाषा देश व जनताया निंतिं छिमिसं छुं नं छुंयाये माः’ धायेगु वय्कःया बानी हे ।

 

माष्टर जुयाः ब्वंकाः, हेडमाष्टर जुयाः प्रशासन चलेयाना नं साहित्य सृजनाया ज्याय् वय्कः ल्यूने मला । २०३९, २०४० व २०४१ सालं सक्वय् भाषा साहित्य मूँज्या खलकं गुँपुन्हिबले “जनताया म्ये” त्वाः त्वाः चाहिला पिब्वःगु इलय् नं वय्कलं जनताया म्येत चिनाः लय्तयाः अनया ल्याय्म्हतय्त म्ये हालेगु स्यनादिल । जनताया दुःख पीर व व्यथा अले अन्याय, दमन शोषणया विरोधय् दुग्यंगु भावना व्यक्त जुयाच्वंगु जनताया म्ये तच्वकं लोकप्रिय जुल ।

 

कवि गिरिजा मात्र कवि जक मखु । जागृतिया भावनादुम्ह जागरणया सलं कतःयात नं न्ह्यलंचा्केगु शक्ति दुम्ह व्यक्तित्व खः । वय्कःया म्ये काव्य, प्याखं वा उपन्यास फुक्क लिसें व्यक्त भावना अले हिमही चाः । उकिं वय्कलं ‘जः’ ९ ल्याखय् बियादिगु अन्तरवार्ताय् “गिरिजा थें याकःचा म्वायेगु हिम्मत यायेफुला” धकाः तक चुनौती बियादीगु दु ।

 

वय्कःया मेगु कमजोरी खः थःगु तर्क थःम्ह हे त्वाल्हाय्गु, मचायेक तर्क यायेगु प्रवृत्ति । थःपिसं ल्हानागु खँ तकं ल्वमंका तर्क याना च्वनेगु बानी । थुकिंयाना वय्कः अस्थिर विचारम्ह मनू धकाः आलोच्य जूगु दु ।

खय्तला छम्ह सृजनशील साहित्यकार अले जीवन न्ह्याकेत माष्टर लजगाः ज्वनाच्वने माःम्ह व्यक्ति जुगुलिं नं जुइफु गतिलाक्क संगठनया ज्या वय्कलं छुं यानामदि । संगठित जुइगु, संगठनय् अनुशासित जुयाः मच्वनेगु वय्कःया बानी नोक्सान जूगु खँ नं यक्व न्यनेदु ।

 

वय्कःया मेगु घाटक कमजोरी जूगु दु त्वनेगु बानी । खय्त वय्कलं “हाइ हाइ रे थ्वँया बात्चा” सफू च्वये न्ह्य अनुभव मुनेत थ्वँ, अय्ला त्वनेगु याःगु धैगु खँ न्यने दु । तर उगु सफू पिदना लिपा अझ वय्कःया जीवनया अन्तिम दँय् तक नं त्वनेगु बानिं वय्कःयात मत्वतल । दँ दँ प्वाथय् अल्सर ल्वय्लहिना नं त्वनेगु बानि त्वतेमफुम्ह कवि गिरिजायात मृत्युया अन्तिम इलय् थ्यंबले प्राण घातक क्यान्सर जँलास्यँय् थ्यंक न्यने धुंगु लुइकुगु खः । थुकथं प्राणघाटक त्वनेगु कासा म्हिता वय्कलं थःगु जीवनया आयु हे त्वाल्हाना अय्ला, थ्वँयात त्वंका छ्वगु दु । शायद थुलि बिचाः याःगु जूसा अझ ।।। छुँ दँ कवि गिरिजा झीगु न्ह्यःने दनाच्वंगु स्वये दइगु खइ । तर ।।। थ्व मात्र आ म्हगस हे जक जुल गुब्लें पुवने मफइगु ।

 

क्वाचाय्के न्ह्यः

थ्व बःचाहाकःगु चवसुइ बहुप्रतिभाशाली कवि गिरिजाया सकतां पक्षय् पूवंक उलेगु सम्भव नं मखु अथे यायेगु जिगु उद्देश्य नं मखु । थुकिं संक्षिप्त रुपय् वय्कःया जीवनया थीथी पक्षय् उलेगु हे जिगु मू ताः खः । वय्कःया जीवनया विविध पक्षय् विस्तृत रुपय् पिथनेगु जुल धाःसा हे जक झीसं वय्कःया बारे उप्वः ज्ञान कायेफइ ।

देश समाज व भाषाया बारे निरन्तर चिन्तितम्ह कवि गिरिजा पाखें झीसं थुइकेगु अले वय्कःयात सम्मानयाये धैगु हे जिं स्वये वय्कःया ताः पूवंके निंतिं झी समर्पित जुइगु खः । गुकथं वय्कलं निस्वार्थ भावं थःगु व्यक्तिगत महत्वाकांक्षा त्वःताः मांभाय्, नेपालभाषा अले गरिब, शोषित, पीडित, सोझा सिधा, निर्धा जनताया उज्वल भविष्य दयेकेया निंतिं थःगु शीप, पतिभा, जोश, जाँगर व ई छ्यलावन उकथं हे थ्व ख्यलय् च्वंपिन्सं संगठित ढंगं स्यल्लागु कुतः याना वनेत तल्लिन जुइमाः । थुलि जुसा हे जक कवि गिरिजायात झीसं श्रद्धाञ्जवली द्यछानागु सार दइ, नत्र मखु ।